گزارش منتشر شده توسط مرکز حقوق بشر بحرین در سال 2012 شمار کشته شدگان بیش از 800 تن گزارش شده است. یکی ازمواردی که در جریان ناآرامی‌های بحرین قابل ذکر است، استفاده نیروهای پلیس وامنیتی از گازهای سمی برای سرکوب اعتراض هادر این کشور است .بنابر گفته انجمن پزشکان حامی حقوق بشر از آغاز ناآرامی‌ها در این کشور، بسیاری بر اثر استعمال گازهای سمی از جمله گاز اشک آور کشته شدند. در گزارش منتشر شده از کمیسیون مستقل تحقیق بحرین به ریاست شریف بسیونی، مواردی از قبیل قتل‌ها، بازداشت‌ها، ناپدید سازی اجباری، تخریب امکان مذهبی و مواردی دیگر ذکر شده است که از جمله نقض‌های حقوق بشر تلقی می‌شوند به طور کلی اقدامات دولت بحرین در سرکوب معترضان در این کشور از سوی نهادهای حقوق بشری مورد اعتراض قرار گرفته و گزارشهایی که نهاد مزبور در این زمینه صادر کردند، حاکی از وجود سیاست گسترده و یاء سازمان یافته سرکوب معترضان و اتخاذ الگویی یکسان در برخورد با آنهاست. « رنجبرو موسی زاده، 1392: 23-22».
صحیح است که تعداد کشته‌های انقلاب بحرین نسبت به دیگر انقلاب‌های خاورمیانه زیاد نیست، اما اینکه اصلی‌ترین بخش از معترضین کشته شده بحرین را شیعیان این کشور تشکیل می‌دهند، صحنه را به تضاد ایدئولوژیک نیز تبدیل کرده است. تضادی که ورود نیروهای امنیتی عربستان و امارات برای سرکوب مردم را در رسالتی در تضمین جنبه‌های دینی و مذهبی اکثریت داده است.شورای امنیت در جریان تحولات بحرین که از فوریه 2011 آغاز شده تاکنون هیچ واکنشی نشان نداده است که این خود بسیار تأمل برانگیز است .در واقع از اینجاست که اعمال استانداردهای دو گانه در رفتار شورای امنیت آشکار می‌شود و منافع سیاسی قدرت‌های بزرگ تأثیر خودرا بر عملکرد نهاد متولی حفظ صلح و امنیت بین المللی می‌گذارد. شورای امنیت در قضیه لیبی باتمسک به دکترین مسئولیت حمایت ودر راستای حمایت از غیر نظامیان دست به مداخله نظامی در این کشور زد، اما در قضیه بحرین که اکثریت شیعی آن، توسط حکومت آل خلیفه در حال سرکوب هستند، سکوت محض اعمال کرده و حتی با وجود واکنش مجامع حقوق بشری، تاکنون هیچ بیانیه‌ای در محکومیت جنایات آل خلیفه صادر نکرده است. «رنجبرو موسی زاده، همان: 24-23».
بند دوم : رویکرد شورای حقوق بشر
شورای حقوق بشر در 19سپتامبر 2012 طی گزارشی مقطعی وضعیت حقوق بشر بحرین را تصویب کرد. و در خلال آن ضمن محکوم کردن موارد نقض مکرر و گسترده حقوق بشر در این کشور و به ویژه در خصوص سرکوب اعتراضات مسالمت آمیز مردم 176 پیشنهاد را برای بهبود وضعیت مذکور به آن دولت ارایه نمود .سه روز بعد وزیر کشور بحرین از قبول 143 مورد از موارد خبر داد. اما در عمل، به اغلب موارد نیز عمل نشد .شورای حقوق بشر علاوه بر گزارش وارسی مقطعی وضعیت حقوق بشر در بحرین دائر بر موارد متعددی از نقص حقوق بشر مردم این کشور به ویژه شیعیان و معترضین در جریان حوادث 2 سال گذشته بارها اقدامات این کشور نظیر دستگیری مخالفین، دادرسی اختصاری وغیر منصفانه، برخوردهای خشن نیروهای امنیتی با مردم، وضعیت ناپدید شدگان، عدم رعایت حقوق مهاجرین و اقلیت‌ها، استفاده از تجهیزات نظامی سنگین برای سرکوب مردم غیر نظامی، حمله مسلحانه به غیر نظامیان، ضرب و جرح و قتل غیر نظامیان رابه صورت خاص محکوم نموده است. علاوه براین دیده بان حقوق بشر بیش از 20 بار در خصوص موارد نقض حقوق بشر بیانیه صادر نموده و نامه هایی را نیز برای مقامات دولتی این کشور ارسال نموده است. «پژوهشکده روابط بین الملل، همان:5-4».
بند سوم : رویکرد اتحادیه اروپا
در خصوص موضع اتحادیه اروپا در قبال خیزش‌های مردمی در بحرین نیز باید گفت نگاه اتحادیه به مسائل بحرین در چهارچوب راهبردی آمریکا و نیز ناتو قابل تفسیر است. اتحادیه اروپا نیاز شدیدی به انرژی خاورمیانه به ویژه حوزه خلیج فارس دارد. به همین دلیل علاوه بر بحثهای ژئو استراتژیک آمریکا، از راهبردهای ژئواکونومیک اتحادیه اروپا برخوردار است. اتحادیه اروپا امنیت صدور انرژی از منطقه را در چهارچوب امنیت اتحادیه تعبیر و تفسیر می‌کند و معتقد است هر اتفاقی جریان آزاد انرژی را در خلیج فارس با مشکل روبرو کند، ضربه نخست را متوجه شیرازه‌های اقتصادی اروپا خواهد کرد به همین دلیل تحولات سریع، در محیط امنیتی کشورهای حوزه خلیج فارس و از جمله بحرین را که منجر به دگرگونی ژئوپلتیک قدرت می‌شود، با حساسیت‌های بیشتری دنبال می‌کند. از سوی دیگر اتحادیه اروپا می‌داند در منطقه منافعی دارد که نیازمند اتخاذ سیاستی طولانی مدت و محتاطانه در قبال بحرین است .نادیده گرفتن انباشته شدن نارضایتی‌های مردمی در بحرین باعث به خطر افتادن منافع استراتژیک و طولانی مدت اتحادیه اروپا در منطقه خواهدشد. « نیکو 1391: 136».
به همین دلیل سرانجام اتحادیه اروپا پس از سکوت چند ماهه در برابر اقدام نظامیان آل خلیفه و آل سعود در بحرین، اشغال گری سعودی را در بحرین محکوم کرد و از دولت آل سعود درخواست کرد تا نیروهایش را از بحرین خارج کند. اتحادیه اروپا از مقامات بحرین خواست تا در خصوص کشته شدن دهها نفر که به هنگام سرکوب انقلاب کشته شده‌اند تحقیق و با مخالفان گفتگو کند و خواسته‌های مردم را برآورده سازد، اتحادیه اروپا اقدام دولت بحرین را در اخراج هزاران کارمند به علل سیاسی محکوم و از مسئولین این کشور خواست تا کارمندان اخراج شده را بر سر کارشان بازگرداند و بابت روزهای اخراج شده غرامت بپردازد. در ادامه نیز کاترین اشتون اظهار داشت «نگرانی شدید خود را از محاکمه‌ی اخیر شهروندان بحرینی در دادگاه نظامی اعلام می‌کنم به ویژه آن که مجازات‌های بسیار سنگینی برای پزشکان، معلمان و فعالان حقوقی و سیاسی صادر شده است». مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا این محاکمه‌ها را موجب وخیم تر شدن اوضاع بحرین اعلام کرده است در مجموع با توجه به قرابت جغرافیایی اتحادیه اروپا و خاورمیانه این اتحادیه تلاش می‌کند تا از هر گونه مناقشه پایدار خودداری و شرایط ثبات را در این حوزه حاکم کند. چرا که اتحادیه اروپا به این نتیجه رسیده تا ضمن ایجاد شرایط ثبات برای تضمین انرژی با رویکرد نرم افزارانه تحولات را دنبال می‌کند.«http://lhvnews.com ».
بند چهارم : رویکرد اتحادیه عرب
متأسفانه به چند دلیل اتحادیه عرب تاکنون تحرکی در قبال بحران بحرین به نفع مردم این کشور نداشته است. نخست و مهم‌ترین دلیل این است. اعراب کماکان از منظر طائفه‌ای و قومی به تحولات می‌نگرند، چون معترضین بحرین اکثراً شیعه مذهب هستند، اعراب سنی تمایلی به حمایت از آنها نشان نمی‌دهند .از سوی دیگر عربستان و بحرین با تبلیغات خود ایران را به دخالت در تحولات بحرین متهم کرده و از منظر رقابت‌های عربی – ایرانی نیز زمینه حمایت عربی از مردم بحرین را مسدود ساخته اند. دومین دلیل بی‌تحرکی اتحادیه عرب جایگاه عربستان در این اتحادیه است در غیاب و ضعف دو کشور بزرگ عربی دیگر یعنی مصر و عراق این عربستان است که در اتحادیه عرب نقش آفرینی می‌کند و اجازه نمی‌دهد اعراب بر خلاف نظر عربستان در بحران بحرین مداخله کنند. با وجود اینکه برخورد پادشاه بحرین با مردمش خشونت بار و سرکوب گرایانه و همراه با بازداشت زنان و کودکان و جلوگیری از انجام وظیفه پزشکانی بود که سعی در مداوای مجروحین و قربانیان این سرکوب داشتند و نیز مردم را هدف فشنگهای غیر مجاز قرار داده و به علاوه مساجد و حسینیه‌ها را ویران ساخت و سپس از نیروهای خارجی به نیروهای موسوم به سپر جزیره که بیشترشان از عربستان سعودی هستند، جهت کمک به دولت در سرکوب ملت استفاده کرد، اتحادیه عرب با وجود همه این موارد به کمک ظالم وبر ضد مظلوم برخاست و عملیات سرکوب را حمایت کرده و در برابر کشتار و بازداشت گسترده، رفتارهای قانون گریز این حکومت را در راستای «حفظ امنیت و باز گرداندن ثبات» و شایسته قطعنامه فوری این اتحادیه در تأیید آن دانست. این جاست که می‌بینیم این اتحادیه فقط به اهمال و بی‌توجهی نسبت به خواست‌های مردمی بسنده نکرد، بلکه از آن روی برگردانده و ازمداخله خارجی در امور ملتی، که هیچ خطری برای کسی چه حکومتش و چه دولت‌های مجاور – نداشته را پشتیبانی کرده است. «حطیط، 1390، 48».

بند پنجم : رویکرد شورای همکاری خلیج فارس
تحولات وجنبش‌های اعتراضی و انقلابی در جهان عرب، به خصوص اعتراضات بحرین باعث شد کشورهای شورای همکاری رویکرد منسجم و یکپارچه تری اتخاذ کنند که تاکنون در قبال تحولات منطقه کمتر رخ داده است. دو ویژگی مهم تحولات جهان عرب موجب شد این کشورها احساس نگرانی گسترده‌ای کنند و بقای نظام سیاسی خود را با تهدیدی مواجه ببینند. یکی تأکید بر حقوق سیاسی و اجتماعی مردم در قبال حاکمیت اقتدارگرا و مشروعیت زدایی از نظام سیاسی سنتی؛ دیگری تأثیر گذاری تحولات برساختار قدرت نظام امنیت منطقه‌ای که به تضعیف جبهه موسوم به اعتدال عربی یا محافظه کاری در منطقه منجر می‌شود واکنش کشورهای شورا‌ی همکاری خلیج فارس در قبال قیام مردم بحرین واکنش تهاجمی وفعالانه بود. بر این اساس با آغاز اعتراضات مردمی در بحرین، این شورا حمایت قاطعانه خود را از دولت خلیفه اعلام کرد و مقامات کشورهای عضو به خصوص سعودیها، بحرین را به عنوان خط قرمز برای گسترش قیام‌های مردمی بیان کردند که در صروت لزوم وارد عمل خواهند شد. اما مسأله‌ای که واکنش شورای همکاری را بسیار تشدید کرد، احساس تهدید تشدید از تحولات وامکان سقوط رژیم آل خلیفه بود که ساختار حکومتی و ساختار قدرت در سطح منطقه‌ای راتغییر می‌دهد. همچنین مجاورت جغرافیایی بحرین با این کشورها واحتمال سرایت اعتراض به این کشورها وبه هم خوردن نظام شرایط داخلی شورا در صورت سقوط رژیم آل خلیفه پیامدهای منطقه‌ای نامطلوبی برای آنها خواهد داشت. «اسدی1، 1390: 17-16».
شورای همکاری خلیج فارس در اجلاس خود، ازخاندان آل خلیفه حمایت کرد و در چهارچوب توافق امنیتی این شورا و نیروهای سپر جزیره مجوز اعزام نیرو به بحرین جهت سرکوب معترضین را صادر کرد. در این راستا نیروهای امنیتی از عربستان سعودی و امارات متحده عربی به بحرین اعزام و در سرکوب مردم در کنار نیروهای بحرین شرکت کردند. در عین حال گزارشهایی مبنی بر توافق محرمانه آل خلیفه و آل سعود در سرکوب شیعیان منتشر شده است. «اسدی2، 1390: 12».
در نتیجه رویکرد شورای همکاری خلیج فارس رویکرد تهاجمی در قبال تحولات بحرین است.

گفتار چهارم : رویکرد دولت‌ها در قبال تحولات بحرین
دولت‌های مختلف با توجه به اهداف، منافع و ملاحظات خاص و متفاوت خود در قبال تحولات بحرین رویکردهای متعارض را در قبال تحولات بحرین اتخاذ کرده اند. کشورهای آمریکا و انگلیس از آغاز روند بحران در صدد حفظ حکومت آل خلیفه بودند، از سوی دیگر عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران دو بازیگر منطقه‌ای تأثیر گذار در تحولات بحرین محسوب می‌شوند که نسبت به بحران بحرین رویکردهای فعالانه اما متعارضی را در این خصوص دنبال می‌کنند. عربستان سعودی با حمایت از دلت بحرین و اعزام نیرو در صدد سرکوب مردم بحرین آمد، اما جمهوری اسلامی ایران از آغاز روند بحران بر توجه دلت بحرین به خواست‌ها و مطالبات مردمی و لزوم خودداری دولت از اتخاذ رویکرد خشونت آمیز در قبال معترضین تأکیدنموده است . بازیگر دیگری مانند ترکیه به دلیل پیوندهای ژئوپلتیک و منفعتی کمتر با بحرین سعی کرده تا رویکرد متوازن تری را در خصوص بحران بحرین اتخاذ کند. لذا در این گفتار به تشریح و بررسی رویکرد دولت‌ها در قبال تحولات بحرین می‌پردازیم.
بند اول : رویکرد آمریکا
بحرین مقر ناوگان پنجم دریایی آمریکا در منطقه خاورمیانه است .واشنگتن سال گذشته 200