تعریف برنامه­ی درسی صلح

در رشته­ی تحقیقات برنامه­ی درسی، اصطلاح برنامه­ی درسی با در نظر گرفتن جهت­گیری­های کارشناسان و فعالان این رشته معانی متفاوتی داره. ممکنه برنامه­ی درسی به یافته های، تجارب، فرایندها، پشت سر هم­ها، طرح­ها یا فعالیت­ها اشاره کنه (ملکی، 1378 و سیلور و الکساندر، 1376و میرزابیگی،1380).

ارائه­ی یه تعریف کامل و مانع از برنامه درسی سخته؛ اما واسه کارشناسان برنامه­ی درسی، یکی از تعاریف تقریبا مورد قبول تعریف رونالدداله. به نظر دال تعریف برنامه­ی درسی یعنی : محتوا و روند رسمی و غیررسمی که از راه اون ، فراگیرندگان تجربیات یادگیری(علم، مهارت، نگاه) رو تحت نظارت مدرسه فرا می­گیرند (دال،1982:6).

رونالد دال [1]برنامه­ی درسی رو هم به محتوای رسمی و غیررسمی و فرایندهای از پیش قصدشده و قصدناشده یا از قبل برنامه­ریزی شده و از قبل برنامه­ریزی نشده نسبت می­دهد و تعریف خود رو فقط به محتوای نوشته شده ، اهداف و مواد آموزشی محدود نمی­کنه.

اما تعریف”برنامه­ی درسی صلح ” خیلی سخت تر از تعریف اصطلاح”برنامه­ی درسی”است. این به دلیل پیچیدگی تعریف اصطلاح “صلح” است. معنی صلح به معنی نبود جنگ نیس و واژه­هایی مثل دوستی، هم­گرایی، هماهنگی، علاقمندی، آرامش و نبود اختلاف به درستی معنی این واژه رو بیان نمی­کنن.

تعریف صلح در معنی “نبودجنگ” بر اساس اندیشه­های جون گالتونگه .گالتونگ یه جور سازمان اجتماعی ، که بهترین فرصت رو واسه صلح واقعی جفت و جور می­بیاره ، توضیح کرده. اون واسه ایجاد صلح ایده­ی کوچیک کردن و تمرکززدایی قدرت رو مطرح می­کنه و باور داره سازمان­های کوچیک محیط بهتری واسه ظهور قدرت و قدرت محلی، مشارکت و سطوح بالای قدرت داخل­گروهی رو جفت و جور می­بیارن . به باور گالتونگ کشورها ، نهادها و مجامع بزرگ حس قدرت زیاد و وسوسه­کننده­ای رو در رهبران ایجاد می­کنن و از طرفی کنترل قدرت در سازمان­ها و نهادهای بزرگ سخته و این عوامل زمینه­ی ظهور جنگ رو جفت و جور می­بیارن .گالتونگ [2]صلح منفی رو حالتی تعریف کرده که نیازمند مجموعه­ای از ساختارهای اجتماعیه که امنیت رو تامین و از بروز خشونت فیزیکی مستقیم به وسیله­ی افراد و گروه­ها یا ملت­ها جلوگیری کنن . اما از نظر سندی و پارکنیز[3] ممکنه ساختارهایی که گالتونگ از اون­ها نام می­برد ، پس از یه مدت باعث بروز جنگ شن . مثلا، همون سازوکارهای اجتماعی و ساختار انتظامی که در زمان استیلای حکومت کمونیستی در یوگسلاوی قبلی امنیت رو حاکم کرده بود ، با تغییر چند عوامل باعث جنگ­های خونین گردید و به طرف یه ماشین کشتار تغییر وجود داد.(وولمن[4]، 1985:20-7).

خیالات و تعاریفی که از معنی صلح هست ، واسه فعالان و مربیان صلح شامل پیام­های مهمیه . فعالان و مربیان باید واسه اهداف بلندمدت آموزش بیشتر از راه ­های آنی دفع جنگ و بر طرف کردن دعوا اهمیت قائل شن. به این دلیل ، تصور ما درباره­ی جنگ نباید به بر طرف کردن جدایی یا “صلح منفی” منجر شه . واسه ایجاد صلح مثبت ، مدارس باید به بازسازی رادیکال روابط میان­فردی و بین­المللی همت گمارند . مهم­ترین این نوع روابط ، که ضرورت داره در مدارس به اون­ها توجه شه ، ایده­­ی عدالت جهانی و قانون جهانیه. تعریف دیگه صلح مثبت نشون دهنده این نکتهه که گسترش صلح و تقبیح جنگ فرآیندی همیشگی و طولانیه و به زمان جنگ و کمی پس از پایان­ی اون موکول نمی­شه . تربیت افراد بافرهنگ و صلح­طلب از راه آموزش و پرورش بهترین و امیدوارکننده­ترین راه رو واسه رسیدن به صلح مثبته.

با در نظر گرفتن مطالب گفته شده ، تعریف رونالددال از برنامه­ی درسی باید در مرکز توجه قرار گیرد. تعریف برنامه­ی درسی صلح یعنی:”محتوا و پروسه رسمی و غیررسمی که از راه اون ، فراگیرندگان تجربیات یادگیری مثل صلح گرم و سرد(علم صلح ، مهارت صلح و نگاه صلح) رو با نظارت مدرسه فرا می­گیرند.”

این تعریف با دیدگاه کانت مطابقت بیشتری داره. کانت در “مقاله­ی صلح پایدار یه طرح فلسفی”  به صلح گرم و سرد به یه اندازه توجه داشته. اما دیدگاه اون به روش­های بر طرف کردن خشونت و اختلاف محدود نمی­شه و نا آرومی  یا اختلاف رو نتیجه­ی نابرابری­های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی می­دونه که باید قبل از رسیدن به یه صلح پایدار از بین برن . پیش­شرط­های شش­گانه­ی صلح کانت در مقاله­ی “صلح پایدار” مثل پایان دادن به دشمنی­ها، به رسمیت شناختن استقلال دولت­ها، خلع اسلحه، نفی جنگ اقتصادی و نفی دشمنی و بی­اعتمادی رو می­توان در بخش­ی صلح سرد و اجرای سه­شرط یعنی تاسیس نظام مردم­سالاری ، تشکیل فدراسیون دولت­های آزاد و حق جهان­وطنی در گروه­ی صلح گرم قرار داد (کانت،صلح پایدار یه طرح فلسفی:94-93و102-99).

گذشته­ی آموزش صلح

پژوهشی در مورد رابطه بین آموزش صلح و آموزش محیطی به وسیله هریس و میسچه [5]انجام شد.

این تحقیق اشاره می­کنه که رشته­های آموزش محیطی و آموزش صلح می­تونن از یکدیگر درباره صلح و روش هدف دار­های جور واجور واسه صلح، آموزش ببینه.

هریس­ ده هدف از آموزش صلح رو به توضیح پایین اعلام کرد: درک مهم­ترین معنی صلح جهت برخورد با ترس، جفت و جور کردن اطلاعات لازم در مورد سیستم امنیتی، درک رفتار خشونت­آمیز، پیشرفت درک داخل­فرهنگی، ایجاد تشخیص موقعیت در آینده ، یاد دادن و آموزش صلح به عنوان یه روند ، ارائه معنی صلح که شامل عدالت  اجتماعی هم می­باشه، تخمین احترام واسه زندگی و پایان خشونت. اون هم اینکه تاکید کرد که آموزش صلح­آمیز باید به هر تلاشی واسه تدریس صلح وابسته باشه. عناصر کلیدی اینجور آموزشی یادگیری مشارکتی، جامعه دموکراتی، حساسیت محیطی و تفکر بنیادی هستن.

تئوری صلح رابطه مهمی رو بین صلح مثبت و منفی ایجاد می­کنه . صلح منفی نبود درگیری­ فیزیکی مثل جنگ یا درگیری­های محیطیه و صلح مثبت نبود خشونت یا بی­عدالتی سیستمیه . صلح منفی می­تونه به عنوان وجود سیاست­ها ، ساختارها و عملکردهایی تعریف شه که از خشونت فیزیکی جلوگیری می­کنه و تعیین­کننده زندگی بشر و اتحاد نقش زمینه.

صلح مثبت می­تونه به عنوان وجود سیاست­ها، سیستم­ها و عملکردهایی تعریف شه که به عزت نفس آدم احترام گذاشته، با نیازای انسانی روبه رو شده و عدالت محیطی و اجتماعی رو برپا کرده و ترتیب و اتحادی رو در آدم و جوامع و گروه­های طبیعی برقرار می­کنه.

بلوستین[6] در مقاله­ای با عنوان “مفاهیم اصولی آموزش صلح”[7] این­طور بیان می­کنه که درخت صلح چندین شاخه محکم داره که از این قرارند :1- در آموزش بین­المللی علم­آموزان در مورد فرهنگ­های دیگه می­آموزند تا تحمل و پایداری خود رو جهت انجام رفتار صلح­آمیز مناسب­تر به اجرا درآورند. 2- آموزش خلع اسلحه و آموزش حقوق بشر جهت بیانیه جهانی به عنوان یه اصل مورد به کار گیری قرار می­گیرد، آموزش پیشرفته به علم­آموزان درمورد مشکلات فقر و خشونت­های ساختاری 3- آموزش محیطی به علم­آموزان در مورد شرایط خیلی بد سیارات، مشکلات اکولوژیکی و اجتماعی اونا می­آموزد.تازگیا بیان این حقیقت که در هر جایی درگیری و جنگه. دلیل شده تا آموزش راه­حل­های درگیری و جنگ لازم و لازم باشه. در نتیجه علم­آموزان می­تونن از از راه صلح­آمیز و بدون درگیری جهت حل اختلاف به کار گیری کنه. (بلوستین، 2005)

جین یان پارک[8]در مقاله­ای با عنوان “حقوق بشر محرک و ابرازی واسه تغییر اجتماعی” بیان می­کنه که صلح نه فقط نبود جنگ رو می­رساند بلکه یه روش زندگیه و هنوز هیچ­کس از حق صلح به عنوان حقوق بشر لذت نبردهه. ایجاد صلح موضوعی اجتماعیه. در چشم­اندازی از نیاز به رسیدن به آموزش صلح از راه حقوق بشر به روش­هایی که در سطوح جور واجور در مرکز آسیا-اقیانوسیه واسه آموزش جهت تفاهم بین­المللی همراه با مرکز آموزش صلح دانشکده معلمان دانشگاه کلبیا به وجود اومد اشاره کرد.این مرکز نشست خاص یه­روزه­ای رو با عنوان حقوق بشر(یادگیری در جهت فرهنگ صلح) ارائه داد.(جین یان پارک، 2004)

هلن لوگر[9]در گزارشی به نقش اساسی مربی در مورد صلح پرداخته. ایشون در این گزارش نشست کاری که در مرکز آموزش آسیایی واسه­سازی بین­المللی که تحت­نظر یونسکو فعالیت می­کنه رو معرفی می­کنه. موضوع این نشست کاری حرکت به طرف فرهنگ صلح بود که موضوع صلح رو به عنوان روشی واسه زندگی همه مردم قاره آسیاییان می­کنه. یکی از اهداف این نشست بررسی روش هدف دار­ها و عملکردهاییه که باعث خشونت و درگیری می­شن. یکی از مهم­ترین روش­های روش­های ایجاد فرهنگ صلح از راه برنامه­های آموزشی و برنامه­ریزی شده.(لوگر، 2004

[1].Dal

[2].Galtong

[3].Sendi & Parkniz

1.Volman

[5].Harris & Mische

[6].Bluestein

[7].Fundamental concepts of peace education

[8].Yunpark

[9].Lovegrove