دانلود پایان نامه با موضوع امام زمان
ولادت ومعجزات آن حضرت، نشانه‌های ظهورمثل دجّال، سفیانی وروایتی درمدت حکومت امام عصر [عجل‌الله‌تعالی فرجه الشریف] ذکر کرده است.
وی ذیل حدیث چهارم به شیخ بهائی و میرداماد با عنوان استاد نام می‌برد. وی درپنج مورد به کتاب”ریاض المؤمنین وحدائق المتقینِ”خود اشاره می‌کند.به نقل خود میرلوحی این کتاب درحداثت سن تألیف شده است.وی همچنین به کتاب دیگرخودش به نام “ادراء العاقلین و اخزاء المجانین”ذیل حدیث هفدهم اشاره می‌کند و می‌گوید:چندکلمه وجیزه درتعریف روح می‌باشد.
4-5.ریاض المؤمنین وحدائق المتقین
همانطورکه ذیل”کفایه المهتدی فی معرفه المهدی” اشاره شد نام ریاض المؤمنین وحدائق المتقین درآن ذکرشده.این اثردر ایام جوانی نوشته شده.فرزند میرلوحی به نام محمّدهادی درکتاب اصول العقائد و جامع الفوائد ذیل حدیث چهلم ازاحوال امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه الشریف) به این نکته اشاره کرده ومی‌گوید: “… وچون تأویل این حدیث خالی ازطول نیست، حواله آن، به کتاب “ریاض المؤمنین و حدائق المتقین” است که والداین کمترین رحمه الله نوشته”.436
ازحواله‌هایی که خودمؤلف و فرزندش محمّدهادی به این کتاب داده‌اند احتمالاً باید کتابی مفصل وموازی بامباحث کتابکفایه المهتدی فی معرفه المهدی و اصول العقائد و جامع الفوائد باشد.اما اثری ازاین نسخه وجود ندارد.آنچه که درفهرست کتب خطی کتابخانه وزیری یزد درجلد دوم صفحه 785 به آن اشاره شده وبه میرلوحی سیدمحمّد بن محمّدموسوی حسینی مطهرنقیبی سبزواری سپاهانی نسبت داده، این نسخه شرح صحیفه سجادیه است که به فارسی بوده و مؤلف آن محمّدتقی مجلسی است که در الذریعه نیز اشتباه ثبت شده است.زیرا در صفحه چهارم این نسخه نوشته است: “… ونامیدم اورا به “ریاض المؤمنین و حدائق المتقین و فقه الصالحین” انشاالله که معنی اوبالفظ او موافق گردد”.
4-6.اعلام المحبین فی رد الصوفیه و المبتدعین
میرلوحی درکفایه المهتدی این رساله رابه خود نسبت می‌دهد.437درالذریعه اشاره‌ای به مؤلف این رساله نشده است.438
4-7.تنبیه العاقلین اخزاء المجانین
این اثر نیزذیل معرفی نسخه کفایه المهتدی درفهرست نسخه‌های خطی مجلس به آنها اشاره شده است.439 میرلوحی ذیل حدیث هفدهم ازکتاب کفایه المهتدی به این اثرارجاع داده است.440
5.آثارمنسوب به میرلوحی
آثاری که به میرلوحی نسبت داده شده، آثاری درنقد تصوف و با نام مطهربن محمّدمقدادی تألیف شده‌است.درمنابع تاریخی‌و‌رجالی‌موجود ازآن‌روزگار‌تاکنون نامی‌ازعالمی باعنوان‌مطهربن‌محمّد مقدادی برده نشده.تنها آقا بزرگ براساس رساله سلوه الشیعه، از وی در الروضه النضره یاد کرده ونوشته: شاید وی ازاحفاد حسن بن محمّدبن حسین…طحال مقدادی(م600)باشد.441میرلوحی به دلیل سخنان ومقابله های تندی که با ابومسلم خوانی‌ها انجام داده بود، دشمنان زیادی داشته، وهمینطورجسارت‌هایی که به مجلسی اول داشته، مورد آزار واذیت قرارمی‌گرفت، ازاین رو دربعضی ازتألیفات، تقیه می‌کرده وخود را به مطهر ملقب می‌کرده.مثلاً درکتاب کفایه المهتدی که اربعینی است درمعرفت امام عصر(عجل‌الله تعالی‌فرجه الشریف)خود را اینچنین معرفی‌می‌کند: “اما بعدچنین گوید محتاج رحمت حضرت باری، محمّد بن محمّد لوحی الحسینی الموسوی السبزواری، الملقب بالمطهر والمتخلص بالنقیبی”.
جعلی نویسی، رویکردی بود که سبب تألیفات فراوانی در دوره صفویه شد.این جعلی نویسی نیز بعد از تألیف کتاب حدیقه الشیعه شروع شد، به همین دلیل، جعلی نویسی دردوره صفویه به اوج خود می‌رسد.
5-1.رساله توضیح المشربین وتنقیح المذهبین
ملامحمّدطاهرقمی رساله ای درنقد تصوف به نام ردّ صوفیه می‌نگارد، نقدی ازطرف مجلسی اول بررساله رد صوفیه نوشته می‌شود و ملامحمّدطاهر قمی براین نقد محمّدتقی مجلسی ردی می‌نویسد، شخصی این سه رساله راجمع آوری کرده و محاکماتی میان آرا آنها انجام داده که نتیجه این سه رساله ویک محاکمه کتاب توضیح المشربین و تنقیح المذهبین شده است.بنا به گفته تاریخ نگارمعاصر رسول جعفریان، نویسنده این کتاب کسی نیست جز میرلوحی سبزواری.
درحال حاضر اثر مستقلی به نام توضیح المشربین وتنقیح المذهبین وجود نداشته وفقط دوخلاصه ازاین اثرموجود است که درادامه به آنها اشاره می‌کنیم.
5-2.اصول فصول توضیح
اولین خلاصه ازتوضیح المشربین وتنقیح المذهبین که موجود است، کتاب اصول الفصول التوضیح می‌باشد.این اثردر بیست وسه باب نوشته شده که طبق نسخه مرکزاحیا میراث اسلامی442فصل اولِ هربابِ آن با عبارت، “ماتن دراصل رساله443گوید” شروع می‌شود، که منظور از ماتن؛ ملامحمّدطاهر قمی‌است.فصل دوم آن نیز با عبارت، “محشی می‌فرماید” ادامه‌پیداکرده، که بنابرصحت انتساب، منظورملامحمّدتقی مجلسی‌است.فصل سوم آن نیز باعبارت”ماتن درجواب محشی می‌گوید” که ملا محمّدطاهرقمی باشد، ادامه پیدا می‌کند.اصول الفصول التوضیحدرسه نسخه موجود است.444
5-3.رساله سلوه‌الشیعه و قوه‌الشریعه
دومین‌خلاصه ازکتاب توضیح المشربین وتنقیح المذهبین که موجود می‌باشد، رساله سلوه الشیعه وقوه الشریعه‌است.445 این رساله بنا به گفته آقابزرگ، درسال1060تألیف شده است.446
درکتاب نصیحه الکلام وفضیحه اللئام به مطلبی اشاره شده که درتقریب اینکه سلوه الشیعه ازمیرلوحی باشدکمک زیادی می‌کند.عصّام می‌گوید: “اتفاقاً در این وقت کتابی موافق مدعا در دست یکی از محبان شاه اول
ی
ا دید ومعلوم گردید که سیدی از حامیان دین سید المرسلین که مؤلف آن کتاب و صاحب تصانیف بسیار است قبل از تألیف آن کتاب، رساله‌ای که آن را سلوه الشیعه و قوه الشریعه نام کرده، مقرون قلم خجسته رقم گردانیده و درآن ازروی تقیه ذکر نام و نسب ننموده و به لقب که مطهر است وانتساب والده که مقدادیه است، خود را ستوده”.447صاحب نصیحه الکرام اضافه کرده ومی‌گوید: “اگرکسی خواهدکه برحقیقتِ حال ملای مذکور[ملامحمّدتقی مجلسی]وقوف یابد، بایدکه کتاب فضایح المبتدعه که یکی ازفضلای نامدار امت نوشته، یا به کتاب توضیح المشربین و تنقیح المذهبین که صاحب تسلیه الشیعه وتقویه الشریعه [ ] رجوع نماید”.448ازعبارت قبل واین عبارت صاحب نصیحه که می‌گوید: “صاحب‌تسلیه‌الشیعه درآن کتاب و دررساله أعلام المحبین نقل نموده…”449 معلوم می‌شود که “توضیح المشربین وتنقیح المذهبین” و” تسلیه الشیعه وقوه الشریعه” وهمچنین “سلوه‌الشیعه وقوه الشریعه” و” اعلام المحبین”، ازیک نویسنده بوده که میرلوحی است. سلوه‌الشیعه‌وقوه‌الشریعه درمیراث اسلامی ایران دفتردوم به کوشش شیخ احمد عابدی به چاپ رسیده است.
میرلوحی در این اثرصرفا به گزارشی از مخالفان تصوف دربین علمای سنی وشیعه پرداخته و درانتها نیز به بحث غنا اشاره کرده وچند فتوا ازعلما درحرمت غنامطرح کرده است.میرلوحی همچون دیگرناقدین این طایفه، سراغ حلاجیه رفته ومی‌گوید: حلاجیه چندفرقه بوده که خسیس ترین آنها را زراقیه می‌نامند.وی در توضیح خصوصیات این فرقه را می‌گوید: خوانندگی واصول گرفتن وچرخیدن ومانند بدمستان نعره زدن واظهار بیهوشی کردن پیشه آنهاست.میرلوحی دراین اثر به سراغ علمای صاحب نام این طایفه رفته ونقدهای آنهارامطرح کرده.ازکسانی که میرلوحی مطالبی ازآنها نقل می‌کند، ملای روم، صاحب کشاف وازکتاب فضائح المبتدعه است.درادامه به بعضی ازاقوال اشاره می‌کنیم.
6.بهره‌گیری میرلوحی ازکلام بزرگان در نقد تصوف
همانطورکه اشاره شد میرلوحی علاوه برانتقادش به مجلسی اول وبحث غنا وچند حدیث در رد افعال صوفیه، ازکلام بزرگانی ازشیعه وسنی استفاده کرده است.بزرگانی مثل؛ ملای روم وحلاج که صوفی بودند و دیگرانی که دراین طریقه نبوده، مثل زمخشری.ازعلمای شیعه نیز مثل؛ شیخ مفید وفیض کاشانی درنقد تصوف بهره برده وصرفا نقل قول کرده وهیچگونه تحلیلی نسبت به این اقوال ندارد.خالی بودن تألیفات ضد تصوفی میرلوحی از مباحث علمی ونقد عالمانه، نشان از آن دارد که میرلوحی نه به این مباحث آشنا بوده ونه در نزد استادی که آشنای به معارف تصوفی واهل فن باشد، حاضر شده، لذا انتظارچنین امری که میرلوحی و محمّدطاهرقمی به تحلیل مباحث صوفیه بپردازند ونقد عالمانه داشته باشند، انتظاربی‌جایی است.
در ادامه جملاتی که میرلوحی ازکلام بزرگان اهل سنت در ردّ تصوف استفاده کرده، اشاره می‌کنیم.
6-1. بزرگان سنی
6-1-1.ملای روم
میرلوحی درابتدا به سراغ ملای روم رفته و وی را ازپیران بزرگ طایفه صوفیه می‌داند، و وی را در ردیف علمای اهل سنت ذکر کرده ونظمی از وی درنقد این طایفه آورده که می‌گوید:
اگرازپــوست کس درویـــش بــودی رئیـــس پـوست پوشان میش بودی
اگــرمــرد خــداآن مـردچـــرخیست یقین دان که آسـیامعروف کرخیست
اگرکـــف بردهن عرش است ومـعراج یقـــین میـــدان شـترمنصورحـلاج 450
6-1-2.نسفی
میرلوحی درادامه، کلامی ازعزیز الدین نسفی که از اکابر مشایخ این طایفه است نقل کرده که وی در کتاب تصفیه القلوب می‌گوید: “ای درویش اگربه نظرتحقیق درحال پیران ومریدان روزگاربنگری به یقین بدانی که شیاطین عصرند.در دکان های مکر وتلبیس نشسته ونام ملوک وسلاطین فقر برخود بسته، اشقیا لباس اتقیا پوشیده و درتسخیر انعام پی افساد و لجام کوشیده مردودان به رنگ مقبولان برآمده و هریک به طریقی ازدرِحیلت گری وابله فریبی درآمده.غولان راه دین، خود را درچشم کورباطنانِ ظاهربین به صورت ارباب یقین نموده ودل‌های سفها رابه ذکرجلی وجامه عسلی به صدگونه دغلی ربوده، شعار ایشان فتنه وفساد، و دثار ایشان زندقه والحاد، دین ایشان بدعت وبی نمازی وآیین ایشان چرخ و رقص وبازی، همه درامردی مطاع مغلمان وبعدازدمیدن لحیه مطیع مغلمان، افتخار ایشان به آشنایی ظلمه، مباهات ایشان به تحصیل خرقه ولقمه، کارایشان شکم پرستی وهرزه گفتن”.451
6-1-3.حلاج
میرلوحی درطعن حلاج از احتجاج طبرسی نقل می‌کندکه وی ادعای مقامی داشته که خدا برای او قرار نداده بود.452
6-1-4.زمخشری
میرلوحی ازصاحب کشاف که در سلوه الشیعه برای نقد تصوف استفاده کرده است.میرلوحی می‌گوید: زمخشری درتفسیرآیه” قُلْ إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونی یُحْبِبْکُمُ اللَّهُ وَ یَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحیمٌ”453 صوفیان وسنیانی که به آنها اعتقاد دارند، توبیخ کرده ومی‌گوید: “هرکه دعوی محبت خدا کند و مخالفت سنت وطریقه رسول خدانماید، پس وی کذاب است وکتاب الله تکذیب اوکرده است، یعنی حکم بر دروغش کرده وهرگاه ببینی که کسی ذکرمحبت خدا می‌کند و دستک می‌زند با ذکرمحبت الهی رقص می‌کند و نعره می‌زند و بی هوش می‌افتد پس شک مکن دراینکه او نمی‌داند که چه چیز است محبت خدا ودستک زدن و…نیست، مگر بواسطه آنکه تصورکرده است درنفس زشت ناخوش خود صورت زیبای عاشق سازنده را وآن راخدا نام کرده، بعد ازآن دست زده وطرب کرده ونعره برآورده و بیهوش شده وبواسطه تصورکردن
آن صورت دربسیاری مواقع تنبان آن تصورکننده پر از منی شده”.454 میرلوحی همچنین متذکر می‌شودکه زمخشری دراین کتاب و کتاب ربیع الابرار ودیگر مصنفاتش این رفتارصوفیه رانقد کرده است.
6-1-5. شیخ روزبهان فارسی
میرلوحی شیخ روزبهان فارسی را یکی دیگرازبزرگان صوفیه می‌شمارد که طایفه مبتدعه وگروه زراقیه را طعن کرده است.میرلوحی آورده که شیخ درتفسیرآیه”سمّاعون للکذب اکالون السحت”455 می‌گوید: “خدا دراین آیه اهل سالوس را وصف کرده.کسانی که دراین زمان در زوایا نشسته وتظاهر به زهد وتقشّف456می‌کنند.طهرالله وجه الارض منهم و وقانا من صحبتهم وسوءافعالهم فأنهم مرقوا من الدین واکلوا الدنیا بالدین”.457
6-2.بزرگان شیعه
میرلوحی درادامه به بزرگانی ازشیعه که درنقد تصوف صاحب تألیف بوده اشاره و درابتدا ازصاحب فضایح المبتدعه سخن به میان آورده است.
6-2-1.صاحب فضایح المبتدعه
میرلوحی صاحب فضایح المبتدعه رایکی ازعلمای شیعه وفضلای عصرمعرفی می‌کندکه وی در نقدتصوف می‌گوید: “فقیرمکرر دیده‌ام که جمعی از فاسقان و فریبندگان به خوانندگی کردن و خوانندگی شنیدن ودست به هم گرفتن واصول گرفتن وطرب کردن ونعره زدن وچرخیدن واظهار بیهوشی