بسیاری از شیعیان و دوستان علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام) بنابر نادانی و بیگانگی ازاهل علم، فریب جمعی از غولان راه دین خورده و نعره کردن ودست زدن و برجستن وچرخیدن و عشق بازی باامردان را عبادت وطاعت پنداشته، ازراه دین وشرع به غایت دور افتاده اند.بنابر این برخود لازم دانست که ایشان را دستگیری نموده و راهنمایی کرده، به شاه راه شریعت نبوی و طریقت مرتضوی برساند
بیـــرون مرو از راه شریعت زنهار پـا در ره منصور خصـالان مـگذار
هــر راه که بیرون ز شریعت باشد سـرمنزل آن نیست بـغـیرازسـردار
از راه عــلی و آل او دور شـــوی گـــرتـابع پیروان منـصور شــوی
گـــر پیرو بــایزد خـواهی بـودن فرداست که با یزید محشور شوی”.110
3- ناجی پنداشتن همه فرق نزدمخالفین، یکی دیگرازدلائل مهم ملامحمّدطاهرقمی درتألیف آثار ضد تصوفی است.وی این نکته را درآثار مختلفی متذکر می‌شود.وی‌درکتاب”رجم الشیاطین” که بالجمله در رد تصوف است اینطور بیان می‌کند: “تابعان حلاج وبایزید ازطریق مستقیم عقل ونقل بیرون رفته، تمامی هفتاد وسه گروه ناجی ورستگار دانسته اند”.111(پیوست11)
ملامحمّدطاهردرتمامی آثارخود به این مطلب استناد می‌کندکه افعال این طایفه بدعت بوده وکسی که بدعت گذار باشد کافراست وکسی که اینها راکافر نداند او نیزکافراست.ازاین رومقابله با بدعت ها را شعارخود می‌داند.وی در کتاب رجم الشیاطین حدیثی را ذکر می‌کند که حتی توبه فرد بدعت گذار نیز قبول نمی‌شود.112ملامحمّدطاهردرنگاه به افکار و رفتارهای این جریان با نظر بدعتی نگاه کرده، که درقضاوت، هرمحققی رابه بی راهه می‌برد.
آنچه که ذکر شد اغراضی بود که در کلام ناقدین تصوف مورد تصریح قرار گرفته است، اما با نگاهی عمیق تر وبا بررسی متون مخالفین ملامحمّدطاهر ومیرلوحی سبزواری ودرکل در تألیفاتی که در نقد امثال ایندو عالم نگاشته شده به اغراضی چون حب جاه وریاست و عالم ظاهر بودن اشاره شده که در همین فصل وفصل نتیجه گیری بطور مبسوط به آنها اشاره می‌کنیم.
6-4.تألیفات کلامی‌واعتقادی
6-4-1.منهج النجات.شیخ الاسلام قم درمنهج النجاه، هشت باب از مباحث اعتقادی را مطرح کرده‌است.ازجمله‌توحیدوعدل‌ونبوت‌وامامت.113این‌رساله شرح‌رباعیات‌ملامحمّدطاهراست.(پیوست12)
6-4-2.ایمان عطائی.شیخ الاسلام قم عمده این رساله به بیان اصول دین اختصاص داده و در پایان نیز ذکر مختصری در کیفیت نماز های یومیه دارد.وی درباره این رساله می‌گوید: “فقیر کثیر التقصیر محمّدطاهر دیدکه غرض ازخلقت بنی آدم تحصیل معرفت اصول دین است و بدون معرفت، ایمان درست نیست و اکثر ناس به شغل های بی حاصل دنیایِ عاقبت فنا مشغول گشته، از ثمرهای ایمان، خود را محروم و بی بهره ساخته اند.بنابر این رساله را بر وجه اختصار در معرفت اصول دین ترتیب داد و دلایل و عبارات او را آسان ساخت تا طالبان یقین و ایمان به اندک تأملی فهم معانی آن توانند نمود وآن را به ایمان عطایی موسوم گردانید وبه صورت نماز وفضل جماعت ومسائل ضروری شک و سهو نماز، آن را ختم گردانید. والله المستعان”.114
6-4-3.حق‌الیقین‌فی‌معرفه‌اصول‌الدین.115این کتاب نیز همچون ایمان عطایی و منج النجات دراصول دین‌واعتقادات شیعه‌است.محمّدطاهرمی‌گوید:این رساله را برپایه آنچه‌که انبیا واولیای‌معصومین(علیهم السلام)اعتقاد داشتند،نه آنچه راکه فیلسوفان ومتکلمان مبتدع‌گویند،تألیف‌کرده است.116(پیوست13)
6-4-4.حدیث احتجاج سعد بن عبدالله قمی‌با ناصبی.117
6-4-5.سفینه النجاه.118
6-4-6.شرح النافع یوم الحشر فی شرح باب الحادی العشر.119
6-4-7.عطیه ربانی و هدیه سلیمانی.این اثر به فارسی و شرحی است بر قصیده لامیه خود محمّدطاهرکه درمدح امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) سروده شده است.این اثربه نام شاه سلیمان صفویه نوشته و ولایت امیرالمؤمنین را با آیات وروایات اثبات کرده است.(پیوست14)
ملامحمّدطاهردر این اثرکراراً به کتاب اربعین خود اشاره و ازاین کتاب اینطور تجلیل می‌کند: “دینی که این حقیر اختیار نموده ام مذهب حق ائمه اثنی عشراست.این حقیر به دلیل وبرهان حقیقت این مذهب را دانسته وبه توفیق ربانی، کتاب ها درحقیقت این مذهب تصنیف کرده و از همه عمده‌تر کتاب اربعین است که می‌توان گفت که مثلش درحقیقت امامت ائمه اثنی عشر تصنیف نشده”.120
6-4-8.قصه دیک الجن.
6-4-9.مرآت جنت و نار.121
6-4-10.ترجمه مصائب النواصب.122
6-4-11.الاربعین فی امامه الائمه اطاهرین.123
6-4-12.نورمبین فی اثبات خلافه امیرالمؤمنین(علیه‌السلام).این‌کتاب دراثبات خلافت امیر المؤمنین علی (علیه‌السلام) و به زبان فارسی وتقریبا مفصل می‌باشد.
6-4-13.تحفه عباسی.ملامحمّدطاهردرابتدای این رساله می‌گوید:ای عزیز من، بدان وآگاه باش که دنیا موضع راحت ومحل فراغت نیست، بلکه دنیا مزرعه آخرت است.ویقین بدان که اگرغافلی درمزرعه دنیادست ازکشت وزرع کشیده وبه لهو ولعب وعیش وطرب مشغول شود و هنگام رفع محصول بی حاصل وتهی دست بماند براوقات گذشته حسرت ها می‌خورد
به خوف وخشیت بیاکن زمین دل راشخم درآن زمهرخداتخم تاتوان می کار
بکــن زخشـیـه اخــلاص آبـــیاری آن تاکـه بـروزجزاحـاصلت بـودبسیار
ملامحمّدطاهر ویژگی این رساله خود را اینطوربیان می‌کند:”آن رابرعبارات ظاهره ودلایل واضحه به قانونی که انبیاوائمه(علیهم‌السلام) منقولست مشتمل ساخت تاخاص وعام ازفوایدش بهرمند توانند شد
.وآن را به تحفه عباسیه موسوم گردانید…”.124(پیوست15)
6-4-14.دغدغه‌های ملامحمّدطاهر در‌تالیفات کلامی‌واعتقادی
محمّدطاهردراین آثار به مواردی اشاره دارد، ازجمله: وی در رساله “حق الیقین فی معرفه‌اصول الدین” بیان می‌کندکه هدفش بیان اصول دین واعتقادات شیعه برپایه آنچه که انبیا و اوصیای معصومین
(علیهم السلام) اعتقاد داشته اند، نه آنچه راکه فیلسوفان ومتکلمان مبتدع می‌گویند.125
ازدیگردغدغه‌هایی که درایمان عطائی مطرح می‌شوداین است که غرض ازخلقت بنی آدم تحصیل معرفت اصول دین است وبدون معرفت، ایمان صحیح نمی‌باشد.واکثرمردم نیز به شغل‌های بی‌حاصل دنیوی مشغول شده اند و از ثمرهای ایمان خود رامحروم ساخته اند.
6-5.تألیفات مواعظی‌و‌اخلاقی
6-5-1.مواعظ‌النفس126
6-5-2.معالجه‌النفس.ملامحمّدطاهرقمی‌دراین رساله17مثال برای دنیا آورده‌ومی‌خواهد با این مثال ها عدم ماندگاری دنیا و فریب نخوردن از این دنیا را متذکرشود.
6-5-3.محبان خدا. این رساله درچگونگی تحصیل محبت الهی و معنی حقیقی اخلاص درعمل و پاداش مخلصین و نکوهش از صوفیان می‌باشد.127
6-5-4.مباحثه‌النفس.ملامحمّدطاهردرابتدای این رساله می‌گوید: این محتاج فقیرمحمّدطاهر دید که اکثر اهل زمان در قافله گاه جهان رحل اقامت انداخته وسفر پرخطر خویش رافراموش ساخته و نفس اماره را دوست وخیرخواه پنداشته اند.لازم دانست که رفیقان وهمسفران خویش را دراین غفلت وجهالت نگذاشته، ایشان را ازبلیّات وتدلیسات نفس آگاهی دهد وازخطرهای سفر قیامت خبر نماید. […]بنابراین رساله راتالیف نمود وبرنصایح شافیه ومواعظ کافیه اش مشتمل ساخته وبه مباحثه النفس آنرا موسوم ساخته.128 (پیوست16)
6-5-5.تنبیه‌الراقدین فی‌ذکرالموت والرحیل.این رساله کوتاه در یاد مرگ وتذکرآن است.129 محمّدطاهردرتوضیح این رساله می‌گوید: “فلِعظم فوائد ذکر الموت و کثره منافعه کتبتُ هذه الرساله المتضمنه لمخاطبات الموتی و اجوبتهم و عظاتٍ مؤثره مذکّره لموت الاحبه والجیره و حالاتهم و صورهم و هیئاتهم[…] و سمیتها بتنبیه الراقدین”.(پیوست17)
6-5-6.ترجمه تنبیه الراقدین فی ایقاظ النفس بذکرالموت والرحیل.130
6-5-7. التوسل‌الی‌المعصومین علیهم‌السلام.131
6-5-8.جامع‌صفوی.محمّدطاهر درابتدای این رساله می‌گوید: “باید فرصت را غنیمت دانسته و چیزی غیر ازاطاعت خدا را مدنظر قرارنداده بخصوص درتحصیل شناخت اصول دین که این اصول
دین، مرکبی است برای راه یقین”.132(پیوست18)
6-6.تألیفات فقهی
6-6-1.حجه الاسلام فی شرح تهذیب الاحکام.133این رساله شرحی است بر تهذیب الاحکام. ملامحمّدطاهرمی‌گوید: “من این تهذیب الاحکام را شرحی کردم شرحی وافی و شافی که مشتمل بر عمده مسائل فقه و اکثر دلائل احکام است تا کافی باشد برای کسی که فقیه در حضورش نیست از طالبین فقه و آن را حجه الاسلام فی شرح تهذیب الاحکام نام نهاد”.(پیوست19و20)
6-6-2.صلاه‌الجمعه.134
6-6-3.جاءالحق.135
6-6-4:مناسک حج.136
6-6-5.احکام نماز.
6-6-6.زکات. این رساله در پنج باب کوتاه، احکام زکات رابیان می‌کند.137
6-6-7.اوزان شریعه.این رساله به فارسی نوشته شده وبسیار مختصر می‌باشد.138
6-6-8.السلامیه. این رساله تحقیقی است در سلام نماز در مذهب شیعه امامیه.139
6-6-9.فرحه الدارین.این رساله تحقیقی است در عدالت بنابر مذهب امامیه.140
6-6-10.رساله فی‌الفرائض.141
6-6-11.رساله فی‌الرضاع.142
6-6-12.رساله فی‌السهو والشک.143
6-6-13.رساله فی صلاه الاذکار.144
6-6-14.ترجمه الصلاه.145
6-6-15.دغدغه‌های تالیفات فقهی
ملامحمّدطاهرقمی در آثارفقهی خود براین نکته تاکید دارد که این آثار را برای کسانی که فقیه در حضور ندارند وهمچنین برای طالبین فقه نگاشته است.تعدادی ازرسائل فقهی نیز در ردّ بعضی از نظرات فقهی فقهای معاصرخویش نگاشته.
6-7.تألیفات مناقبی وفضائل‌اهل بیت علیهم‌السلام وشعر
6-7-1.قصیده‌لامیه.146ملامحمّدطاهراین رساله را درمناقب ائمه(علیهم‌السلام) سروده ومی‌گوید: ” چون داعی دولت قاهره به توفیقات ربانی وتأییدات سبحانی قصیده لامیه را-که مطرح فصحاعرب است- به نظم درآورده ومشتمل ساخت آنرا برفضائل اهل بیت(علیهم‌السلام) ودلایل امامت وخلافت ایشان وابطال امامت وخلافت ابوبکر وعمر وعثمان .
سلامــــه القلب نحّتــنی عن الزلل وشعلـه العـلـم دلّتــنــی عــلی العـمـل
طهـــــاره الاصــل قادتنی الی کرم کـرامـتی اثبــتـت فی اللــوح فی الازل
قلبـــی ونفــسی یــحـب المرتضی بــریء مـن المـعایب والامراض والعلـل147
در سه بیت آخر این قصیده ملامحمّدطاهر می‌گوید:
انـــی اقمــت بقــم لـحسن مذهبه ولـــم اقـــم فیـــه للنیــاق والــجمل
ان الاقــــامه فــی الزورا مــنیــتنا یطــــــوف مـــرقد آل خاتــم الرسل
من الجحیم نجی مـن زار قاسمـها وزار اطـــــهار ولـــــدنــاسخ المـلل 148
6-7-2.دیوان قمی.ملامحمّدطاهر درابتدای این رساله120بیتی می‌گوید: “آنچه فقیر را به نوشتن رساله کشانید، آن بود که چون داخل دارالمؤمنین قم شدم جماعتی نقل کردند که در قم بعضی ادعای رفتن به آسمان ها دارند و خبر دادن از آسمان ها و جنیّان را خدمتگذار خانقاه خود می‌دانند.چون استماع این کلمات واقع شد غیرت دینی در حرکت آمده و در دفع و زوال ایشان کوشیدم و راه آسمان ها برایشان بستم و با نوشتن رساله مریدان ایشان را تسلّی نمودم و حضرت آخوند با نوشتن جواب هنگامه ایشان راگرم کر
دو بازایشان رابه ضلالت وگمراهی قدیم انداخت”.149
6-7-3.مونس الابرار.150محمّدطاهربا این اثرکه به احتمال زیاد ازاولین آثاروی باشد، درجرگه شعرا واردشد.این رساله که درفضائل امیرالمومنین‌علی(علیه‌السلام)واعتقادات بوده بطورضمنی به نقد تصوف ورجال آن پرداخته.
6-8.تألیفات درفضائل قرآن وحدیث
6-8-1.نورالایمان‌فی‌فضائل‌القرآن.این رساله درفضائل قرآن وثواب تلاوت وخواص سوره های قرآن دراحادیث اهل بیت‌علیهم‌السلام است.وهمچنین اندکی ازقواعدقرائت قرآن را نیز دربردارد.
6-8-2. فضیلت سوره قدر.151
6-8-3.تحفه شاهی.این رساله به موضوع تجوید پرداخته و به فارسی می‌باشد.152
6-8-4.تفسیرفاتحه واخلاص وقدر.153
6-8-5.الاحادیث القدیسه.154
6-8-6. خطبه شقشقیه.این رساله به فارسی و ترجمه خطبه شقشقیه است.
7.اندیشه‌های ضد تصوفی ملامحمّدطاهرقمی
ملامحمّدطاهرقمی ازمشاهیرعلمای امامیه درقرن یازدهم درمخالف با تصوف وفلسفه بوسیله آثار قلمی‌خود، عَلَمی برافراشت که در سایه آن دیگران نیز برای هجمه به تصوف احساس امنیت