برگزیده ای از اصطلاحات کوچه بازاری ایرانی قسمت 340

بازاری-دارای شغلی در بازار-مبتذل
پساب-آبی که پیش از این در آن چیزی خیسانده یا جوشانده باشند

چرچر کسی را به راه انداختن-اسباب عیش و نوش کسی را فراهم کردن

زاق-چشم زاغ چشم

آب‌کور-کسی که سودش به دیگران نمی رسد

اُس و فُس-اصل-مایه-چهارستون بدن

خاک کردن-دفن کردن-در گور نهادن-پشت حریف را در کشتی به زمین رساندن

خوش باور-آن که هر گفته ای را راست می پندارد

ابوطیاره(اتوموبیل کهنه و فرسوده)

پنبه ی کسی را زدن-کسی را افشا و بی اعتبار کردن

راست روده شدن-اسهال گرفتن

زبان مو درآوردن-بسیار گفتن و نتیجه نگرفتن

دبیرستان-آموزشگاه برای دریافت دیپلم متوسطه

الف الف کردن-قاچ‌قاچ کردن

تا برداشتن-تا شدن-خم شدن

از خود در آوردن-دروغ‌پردازی کردن
رو به قبله بودن-در خال مرگ بودن

رها کردن به امید خدا-دست کشیدن و به جریان روزگار واگذار کردن

پشم بودن-بی ارزش بودن-بی معنی بودن

خاور شناس-دانا به فرهنگ شرق

ازرق شامی(اخمو، ترشرو)

زمین گذاشتن سر-مردن
حیوون-نگا. حیوان
چراغ پیه سوز-چراغی فتیله ای که سوخت آن از پیه بود

به تنگ آوردن-به ستوه آوردن-خسته کردن
پر کردن کسی-کسی را تحریک کردن

پس انداختن-جمع کردن پول-بچه به دنیا آوردن-به عقب انداختن

از بز حرام‌زاده‌تر-سخت‌گریز و حیله‌گر

خرناس کردن-خرخر کردن در خواب

خُل و چل-مثل دیوانه ها-ساده لوح

آدم بی‌خود(بی‌شخصیت و بی‌معنی)

باد دادن-تلف کردن-در برابر باد قرار دادن
بازداشت-توقیف موقت-موقتا زندانی کردن

خاک برداری-بردن خاک های اضافی برای آماده کردن زمین ساختمان

بی کله-نترس-شجاع-بی خرد-تهی مغز

چپاندن-چیزی را به زور و فشار در چیز دیگری جا دادن-تپاندن

پر ادعا-متکبر-از خود راضی-قمپز در کن

تخسی-شیطنت-شرارت-ناقلایی
پُز دادن-خودنمایی بی جا کردن-فیس آمدن

چشم مالیدن-هوشیار شدن-از غفلت در آمدن

رُک زده-زل زده-خیره شده

انداختن-فروختن جنس بنجل و ارزان به بهای گران-درست کردن

در کوزه گذاشتن و آبش را خوردن-بی ارزش و بی اعتبار دانستن

حقه سوار کردن-فرو کردن چوب وافور در دهانه ی حقه-فریب دادن

آش آلو شدن(خجالت‌زده شدن، سکه‌ی یک‌پول شدن، کنفت شدن)

دعوت حق را لبیک گفتن-مردن
زپرتی-چیز یا شخص ناتوان-زوار در رفته-بی زور

جوشی شدن-عصبانی شدن

حقوق بگیر کس-ی که ماهانه دستمزد می گیرد

پیشس گیری کردن-جلوگیری کردن-دفع

به آخر خط رسیدن-به پایان کار
جاکش-پا انداز-دلال محبت

چوب سیگار-نی سیگار

تلقین گفتن-مسائل دینی که بر سر گور کسی می گویند

راه مکه-کهکشان
دلسرد-ناامید-مایوس

خاج پرست-مسیحی-عیسوی-ارمنی-آشوری

روی کسی را به زمین انداختن-درخواست کسی را رد کردن

زیر تشکی-رشوه

روانه کردن-فرستادن اعزام کردن-گسیل داشتن

دید زدن-چشم چرانی کردن-دور و بر را نگاهی انداختن

بالاخانه را اجاره دادن-تهی مغز بودن-افکار ابلهانه داشتن

از سر نو(دوباره)

راه نزدیک کردن-میان بر زدن-مهمان شدن بر کسی که خانه اش نزدیک است
تل انبار-توده-انباشته

دارایی-ثروت-وزارت خانه ای که امور مالی کشور در آن رسیدگی و برنامه ریزی می شود

توی هم لولیدن-با هم و کنار هم ایستادن و حرکت کردن

حاشیه دار-کناره دار

چروکیدن-چین دار شدن

بیرونی-مقابل درونی-جایی از خانه که مردان و خدمتگزاران مرد می نشینند
جان به عزراییل ندادن-بسیار بخیل بودن-دیر مردن-سخت جان بودن

زار-کوتاه شده ی زایر

زیر غربالی-دانه هایی که به مرغ و پرنده می دهند

جرینگ-صدای سکه های پول

در بحر چیزی بودن-تمامن به چیزی اندیشیدن

این تن بمیرد(سوگندی که یا در اصرار و یا در اثبات حرف خود یاد می‌کنند)

جز جگر زدن-نفرینی است به معنی به بلا گرفتار شدن-دل سوختن بر اثر اندوه و مصیبت
چرس رفتن-حشیش کشیدن

به خورد چیزی دادن-نفوذ دادن-وارد کردن

پیش کنار-بیضه-خایه
بستن دست کسی از پشت-در انجام کاری از کسی پیش بودن

از دل و دماغ افتادن(شور و نشاط خود را از دست دادن، بی‌حوصله شدن)

دررفت-خرج و هزینه-مقابل درآمد

چرک کردن-عفونت کردن زخم
زبان به چیزی باز کردن-چیزی را بر زبان آوردن
جام زدن-شراب نوشیدن-باده خوردن

پیش فنگ-جلوی رو قراردادن تفنگ به طور عمودی

انگشتر پا(چیز بی‌ارزش)

اجل‌برگشته(کسی که مرگ به‌سراغش آمده)

تشر زدن-سرزنش کردن با فریاد-توپیدن

جان کسی به نانش بسته بودن-بسیار خسیس بودن که حاضر باشد جان بدهد نان ندهد
بار آمدن-تربیت شدن-به روشی عادت کردن

چیز دار-ثروتمند

چوق-چوب-تومان

خودکرده-کاری که بدون مشورت شده باشد

ختم قرآن کردن-یک بار قرآن را از اول تا آخر خواندن

از زور پسی به گربه آقا عمو گفتن(با دشمنی که دفع آن نمی‌توان، مدارا کردن)

تو زدن-حرف خود را پس گرفتن-از تصمیمی منصرف شدن

دستِ دلبر-گران قدر-عزیز

تکان دادن-ناگهان ترساندن-حرکت دادن

درآمد-عایدی
اوت بودن(بی‌خبر بودن، از مرحله پرت بودن)

آلنگ دولنگ-چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند

چروکیده-چین دار شده-ناصاف

چار دیواری-خانه

آزار داشتن(انجام کاری به قصد اذیت دیگری، کرم داشتن)

پوست سگ به روی خود کشیدن-بی شرمی را به نهایت رساندن

دست از پا دراز تر-مایوس شده-ناموفق

جفتک انداختن-لگد زدن-از انجام کاری خودداری کردن

این خط و این نشان(عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری، نگویی که نگفتم. )
آسمان سوراخ شدن(رویداد بزرگ پیش آمدن)

خاله خرسه-دوست نادان

پاکاری-شغل پاکار

جان به عزراییل ندادن-بسیار بخیل بودن-دیر مردن-سخت جان بودن
دق کُش-آن که از غصه و اندوه بسیار بمیرد

از این حَسن تا آن حَسن صد گز رسن-در باره‌ی دو چیز گویند که ظاهری یکسان و بهایی بسیار متفاوت دارند
جُل-پوششی که روی اسب و خر می اندازند-لباس کهنه-میوه های بته ی مرده

تو ریختن دل-سخت نگران شدن و ترسیدن بر اثر شنیدن خبر ناگوار

آبستن فرزندکش-دنیا-روزگار

جِر خوردن-پاره شدن

ریزه خورده-خرده ریزه-وسایل کم بهای خانه

ریش و پشم-موهای صورت-ریش و سبیل
از منبر پایین آمدن(از پرچانگی دست برداشتن، سخن را به پایان آوردن)
پس بودن هوا-خراب بودن اوضاع-نامناسب بودن وضعیت

تو دل شیر رفتن-جرات فراوان داشتن

دماغ سوخته شدن-بور شدن-خجالت زده شدن-ناکام شدن
پُخ-واژه ی ترکی به معنی مدفوع

حساب خرده-اختلاف کوچک-خرده حساب-بدهکاری مختصر

خوش ذوق-خوش سلیقه-خوش مشرب

پف کردن-ورم کردن-باد کردن-مغرور شدن

خانه آبادان-عبارتی به عنوان سپاس

خوردن حرف-نگا. حرف را خوردن

خرده ریز-اثاثه ی اندک و کم مصرف-آشغال

برادر زن-برادرِ زن هر مرد

از راه نامشروع ) به پول و ثروت رسیدن

تو مشت کسی بودن-کاملا در اختیار کسی بودن

برادر تنی-برادر حقیقی
خیط کردن-نگا. خیت کردن

تلکه کردن-پول یا چیزی را به زور-چاپلوسی و یا فریب از کسی گرفتن
جور کسی را کشیدن-کاری را به جای کسی برای او کردن

دست به یکی کردن-همدست شدن-متحد شدن

دوا خوری-عرق خوری-مجلس صرف مشروبات الکلی

چول شدن-بور شدن در بازی-شرمنده شدن

دردسر-گرفتاری-سرگردانی

جامه شور-رختشوی

پوست و استخوان شدن-بسیار لاغر شدن

ذِله آمدن-به ستوه آمدن-خسته و عاجز شدن

پَهن آباد-پول بسیار ناچیز و کم ارزش

آلنگ دولنگ(چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند)

زالو انداختن-کرم زالو به تن بیمار انداختن تا خون فاسد را بمکد

آدم‌قحطی-کمیابی آدم های کارآمد

چوبی رقصیدن-رقصیدن با دوستمال در دو دست

زر زرو-بچه ای که زیاد عر می زند

چُش گفتن-جلوگیری کردن-مانع شدن

انگشت بر چشم نهادن-پذیرفتن-مسلم دانستن

حواله ی روی یخ-نگا. حواله ی سر خرمن

پیش کرایه-کرایه ای که در مبدا پرداخت می شود
چاله-گودال کوچک-دردسر-اشکال

دَمب چیزی را چسبیدن-کاری را پی گیری کزدن و ادامه دادن

خوش خرید-کسی که چانه نمی زند و نقد معامله می کند

به تنگ آمدن-به ستوه آمدن-خسته شدن

در لاک خود فرو رفتن-کاری به کار دیگران نداشتن

دست بلند کردن-بالا بردن دست به نشانه ی آمادگی پاسخ گویی-اعلام رای و نظر

خودآموز-بدون آموزگار

تعریف کردن-به نیکی یاد کردن-ذکر خیر کردن

پختن کسی-کسی را برای کاری آماده کردن

بر و بساط-زندگی و لوازم آن-مقدمات کار

خوش آمدگویی-به تازه وارد “خوش آمدی” گفتن-مجازن: تملق و چاپلوسی
بز خر-کسی که به قصد ارزان خریدن چیزی توی سر جنس می زند

توپ و تشر آمدن-تهدید کردن-با فریاد کسی را خطاب کردن

پیچ-آن جا که را به سوی دیگری رود

چاق سلامتی کردن-احوال پرسی کردن

خوشگلک-با خوشگلی اندک

بجا-شایسته-در هنگام مناسب
بامبول در آوردن-حقه و کلک زدن
بی سکه-بی اعتبار

به هم زدن-قطع رابطه کردن

بد آمدن-برخوردن به کسی-ناراحت شدن

آفتاب از مغرب درآمدن-روز قیامت-رویدادی شگرف پیش آمدن
چریدن-راه افتادن کار و کاسبی

چم-رگ خواب-عادت مخصوص هر کسی

بنده منزل-خانه ی من

از دولت سر-به لطف کسی-از برکت وجود کسی

دست بردار نبودن-پافشاری کردن-رها نکردن

جانب کسی را گرفتن-از کسی پشتیبانی کردن

دایر شدن-بر پا شدن-رواج یافتن-آباد شدن

روی غلتک افتادن-جریان دلخواه و طبیعی را به دست آوردن-دور برداشتن و سرعت گرفتن

پشت کاری را گرفتن-دنبال کردن کاری به قصد به پایان بردن آن

پریدن-لب پَر شدن-شکستگی کوچک در کناره ی چیزی

افطاری(خوراکی که برای گشودن روزه می‌پزند)
(به زبان کودکان) زخم شدن

ادب‌خانه-مستراح-طهارت‌خانه

بیا برو-رفت و آمد بسیار-معاشرت فراوان

از دهان در رفتن(پریدن حرفی از دهان، بدون پیش‌بینی سخن راندن)

دنباله رو-پی رو-مقلد

پینه کردن- پینه بستن

پیش کردن گربه-راندن گربه

آب رفتن زیر پوست کسی-پس از لاغری کمی فربه شدن

رگه-طبقه ای از مواد معدنی در درون خاک

آسمان‌جل-ندار-بی‌چیز-کسی که رواندازش آسمان است

اُریب-کجکی-یک بر-یک ور

خایه مال-چاپلوس-متملق-دستمال به دست

روغن زرد-روغن حیوانی

رو گرفتن-چهره ی خود را پوشاندن

دهن کسی را سرویس کردن-کسی را خونین و مالین کردن-به حساب کسی رسیدن

دَقی-صدای کوبیدن چیزی به چیزی

پاتیل کسی در رفتن-تاب نیاوردن-ناتوان شدن

دیگجوش-خوراکی مانند آش که در شب های جمعه و عید می پختند
تخت و تبارک-با آسودگی خیال

آپارتی-زن بی‌حیا و بدزبان-سلیطه-پاچه‌ورمالیده

دو به دو-دو تا دو تا

اشک کوه-یاقوت-لعل

پَک و پهلو-سینه و چپ و راست آن

افسرده‌بیان-بی‌هوده و بی‌مزه‌گو

ته ریش گذاشتن-کمی ریش بر صورت نگهداشتن

دُز کردن-فروختن چیزی که پیش از آن فروخته شده بوده است

دخترینه-دختر-مونث

چهره کردن-نگا. چهره شدن

دست خالی برگرداندن-نا امید کردن-پاسخ رد دادن
چپری آمدن-زود آمدن

ابریشم(زن نوازنده، مطرب)

خِرخِره-حلق-حلقوم

ته صدا-صدای خوش ولی کم مایه

خون به راه انداختن-آشوب و فتنه ی سخت به پا کردن
دخل کسی آمدن-کلک کسی کنده شدن-کار کسی ساخته شدن-نابود شدن
آب نمک زدن-با شیرین زبانی گفتن

از کف دست مو برآمدن-روی دادن پیشامدی غیرممکن
به خرج کسی نرفتن-بر کسی تاثیر نکردن-بر کسی موثر واقع نشدن

آتش بی‌دود-آفتاب-غضب

چاله میدان-نگا. چاله خرکشی
پاپی بودن-دنبال کردن-اصرار ورزیدن

پر افاده-متکبر-مغرور

چرک و خون-چرک آلوده به خون

از تو چه پنهان-راستش را بخواهی

پوزه ی کسی را به خاک مالیدن-کسی را شکست دادن

خون کسی را کثیف کردن-کسی را بسیار عصبانی کردن
پشکل-سرگین حیوانات اهلی

بازجویی کردن-تحقیق و بررسی کردن

بی سر و سامان-مفلس-محتاج-آشفته-درهم ریخته-پریشان

ریش گرفتن-دست به ریش کشیدن-پادر میانی کردن-تقاضا و خواهش کردن

درو کردن-پشت سر هم با گلوله زدن و انداختن

زیر گوشی در کردن-زیر سبیل در کردن

آهوی مانده گرفتن-بی‌انصافی کردن-عاجزکشی کردن

برو برو داشتن-دارای مال و قدرت بودن-مورد توجه بودن- بر و بیا داشتن
باخت-آنچه باخته باشند-زیان
پشت دستی-ضربه ای به عنوان تنبیه به پشت دست بچه

آبِ بسته-شیشه-بلور-یخ-برف

بگیر بگیر-بازداشت افراد بسیار-توقیف گروهی

رک و راست-صاف و پوست کنده-صریح
پرت از مرحله-دور از اصل موضوع

پمپ بنزین-جایی که به وسایل نقلیه بنزین می دهند
چرند گفتن-نگا. چرند بافتن
خوشاب-میوه ی پخته در آب و شکر-کمپوت

خون دیدن زن-عادت ماهانه شدن زن

دار زدن-اعدام گناهکار با آویختن از چوبه ی دار
بِر و بِر-زُل-نگاه یکریز

دست به عصا راه رفتن-با احتیاط رفتار کردن-بسیار محتاط بودن

پت و پهن-دارای پهنای بیش از حد-کت و کلفت-گل و گشاد

کسی را اذیت و آزار کردن

تُف کار-بچه باز

آفتاب روی پشت بام جمع کردن(کاملا تنگدست بودن)

اتصالی کردن(در یک مدار یا سیم‌های برق جریان ناخواسته روی دادن)

رکابی-دارای رکاب-پیاده ای که به دنبال سواری بدود

آتش کردن (گشودن)(شلیک کردن)

آب و رنگ(طراوت و شادابی)

بامبه-توسری

رو انداز-لحاف

حساب انگشت بالا-حساب ساختگی

چاشنی-آن چه که برای به تر کردن مزه ی غذا در آن می ریزند-آن چه که برای منفجر شدن در چیزی کار می گذارند

چپ بودن خواب زن-خلاف شدن آن چه زن در خواب بیند

باز شدن نیش کسی-تبسم کردن از روی خوشحالی و خوشوقتی

به توپ بستن-باران گلوله ی توپ بر جایی ریختن

چهار دیواری کسی نشست کردن-بدبخت شدن-از کار و زندگی ساقط شدن
درخت مراد-درختی که به آن به عنوان نذری چیزی می بندند

دوره گرد-غیر ثابت-دست فروش

از دست برآمدن(ممکن و شدنی بودن، از عهده بر آمدن)

دست من و دامن تو-دستم به دامنت

جایی را جارو کردن-همه ی موجودی جایی را با خود بردن

بروز دادن-فاش کردن-آشکار ساختن-لو دادن

از قلم انداختن-از یاد بردن-مورد بی‌توجهی قرار دادن

بابا بزرگ-پدر بزرگ
ادرار کوچک(شاش)

پشت کار داشتن-داشتن نیرویی که انسان را به پایان دادن کار وا می دارد

احوال گرفتن(جویای حال شدن)

روغن مالی-روغن زدن به دستگاه

زهره و زنبل کسی را ترکاندن-سخت ترساندن

خدانگهداری کردن-خداحافظی کردن

دان-دانه-چینه

پیچه-دل درد-مالش رفتن شکم

دررفتگی-حالت در رفته-از بند بیرون آمدن استخوان

آسمان گرفتن-فراگرفته شدن آسمان با ابر یا مه

خوش خوشان کسی شدن-بسیار لذت بردن

جلف-سبک-کسی که حرکات سبک دارد

تنه ی کسی به تن آدم خوردن-عادت و خوی کسی را پذیرفتن

پریدن خواب از سر کسی-خواب نیامدن-هرچند وقت خواب باشد

خروس کسی خواندن-شاد و شنگول بودن-روزگار بر وفق مراد بودن

پایاپای-خرید کالا با کالا-حساب کردن طلب های خود را به جای وام های گرفته

آفتاب به آفتاب(هر روز)
پس دادن-خریده ای را به فروشنده باز گردانیدن-باز دادن چیزی که گرفته اند

بی سکه کردن-بی ارزش کردن-بی اعتبار کردن

پول ساز-کسی که کارهایش موجب در آمدن پول بسیار شود

چَک-سیلی-کشید

بی خیال بودن-اهمیت ندادن-نگران نبودن

آلا گارسون-اصلاح موی سر زن به سبک موی پسران

الدنگ(بیکاره، مفتخور، بی‌غیرت)

جیب کسی سوراخ بودن-ولخرج بودن-غالبن پولی در جیب نداشتن

تعارف کردن-کسی را به گرفتن چیزی خواندن

زرشک-لفظی است مانند زکی که به هنگام باور نکردن و رد کردن حرف طرف گفته می شود

بازداشتن-منع کردن-مانع شدن

چند منه ؟-به شوخی به کسی که دیر می آید و زود می رود می گویند: آمدی بگی چند منه ؟

به راست راست-فرمان نظامی برای گردش به راست
تکلیف شدن-به سن بلوغ رسیدن

خرد و خاکشیر-ریز ریز و ذره ذره شده-از پا درآمده

خام عقلی-حماقت-دیوانگی

از دندۀ چپ پا شدن(سخت عبوس و کم‌حوصله بودن)

تو جیبی-پول مختصری برای برخی هزینه های روزانه

دود از کله ی کسی برخاستن-سخت شگفت زده شدن-حیرت بسیار کردن

پای چیزی را جور کردن-وسیله ی انجام کاری را فراهم کردن

ریشه کردن-قوام یافتن-جایگیر شدن-مستحکم شدن وضع

خنزرپنزری-کسی که چیزهای خرده ریزه و کم بها می فروشد

پیشنهاد دادن-طرح کردن چیزی

بچه بازی-لواط-کارهای کودکانه-ساده انگاشتن کار
چله-چاق-چرب و چیلی

تخت-آسوده-رضایت بخش-صاف و هموار

پُکیدن-ترکیدن

دربست-یک جا-به طور کامل-به طور کلی

آش کشک خاله-کار ناگزیر-تکلیفی که بر عهده‌ی کسی باشد

خر کسی رفتن-دارای اهمیت و اعتبار بودن