کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری ایرانی قسمت 431

 
پلاسیدن-پژمرده شدن-از دست رفتن تازگی و شادابی

آب خنک خوردن(به زندان افتادن)

جوخه-کوچک ترین یگان نظامی شامل هشت نفر

روی هم رفته-جمعن-بر روی هم

دو زاری کسی افتادن-به اشارات و کنایات پی بردن

خیساندن-در آب فرو بردن-در آب گذاشتن-خیس کردن

پابوس-زیارت

دیزی-ظرفی سفالی یا فلزی که در آن آبگوشت می پزند-آبگوشت
خورد رفتن-از بین رفتن قسمت اضافی در خیاطی-جذب شدن و حل شدن در چیزی

آب آتش زده(اشک)

جنس بد بیخ ریش صاحبش-کالای بد به فروشنده اش باز می گردد

چشمک زن-نگا. چراغ چشمک زن
داداش-برادر-لفظی برای ابراز صمیمیت

تن در دادن-به کاری حاضر شدن-انجام کاری را پذیرفتن

بر ملا شدن-آشکار گشتن

پر مدعا- پر ادعا

به گُه خوردن افتادن-با خفت از کرده ی خود پشیمان شدن

چشم ِ غربال-سوراخ های غربال

در آمدن از جلوی کسی-با کسی مقابله به مثل کردن-در برابر کسی مقاومت کردن

حاجی من شریک-کسی که خود را داخل کاری می کند و مدعی شراکت می شود
در کردن-شلیک کردن-خالی کردن

 

داش-لوطی-مشدی

رو کردن-روی آوردن-آشکار کردن-به رخ کشیدن

زیر لب خندیدن-تبسم کردن

آب شدن-شرمنده شدن-رفتن آبرو-به فروش رفتن کالا

بلبشو-هرج و مرج-شلوغی

 

دل کسی خون بودن-سخت رنجیده بودن-بسیار اندوهناک بودن

دُز کردن-فروختن چیزی که پیش از آن فروخته شده بوده است
تازه داماد-پسری که تازه ازدواج کرده است

آسمان به ابرو پوشیدن(پنهان ساختن امر آشکار)
حساب و کتاب از دست کسی خارج شدن-اداره و نظم امور از دست کسی در رفتن
پیزر-پوشال های نازکی که برای نشکستن ظروف شیشه ای میان آن ها می گذارند

از لجِ(از سر لجاجت، از روی خشم)

حرف در آوردن-شایعه ساختن-سخن دروغ شایع کردن

به جا آوردن-شناختن

جنگ زرگری-دعوای دروغین-جنگ مصلحتی

پالان خروس-کنایه از چیزی که وجود ندارد برای نشان دادن نداری مطلق

ازخداخواسته-آرزومند-مشتاق

تو روی کسی چیزی گفتن-رو در روی کسی چیزی گفتن

خاطر کسی را خواستن-کسی را دوست داشتن

خدا را بنده نبودن-بی نهایت عصبانی بودن-کفران کردن

دور-بار-دفعه-نوبت

تو دماغی-صدایی که بخشی از آن از بینی برآید

 
حالا نه و کی-از دست ندادن فرصت-غنیمت شمردن فرصت

جیگر-نگا. جگر-خطابی میان دوستان صمیمی به معنی عزیزم-عزیز دلم

بی نمک-نچسب-لوس-ننر-بد ریخت-بدون ملاحت

توپ در کردن-توپ انداختن
اهل کوفه-سست پیمان-بی‌وفا و غیرقابل اعتماد

از آب روغن گرفتن(از هر اتفاقی بهره برداشتن)

از جلوی کسی در آمدن-در برابر کسی مقاومت کردن

 

 

پا افتادن-اتفاق افتادن-پیش آمدن

در بحر چیزی بودن-تمامن به چیزی اندیشیدن

تیغی-چیزی که با کلاه برداری از کسی گرفته باشند

چوب بندی-داربست

حلیم روغن خوردن-کنایه از تشنگی بسیار داشتن

دست و پای خود را جمع کردن-ترسیدن و مواظب گفتار و کردار خود شدن

خاکستر نشین-بدبخت-سیه روز-ذلیل

حرف گوش کردن-حرف شنوی داشتن

خوش پوش-شیک پوش-آن که همواره لباس تمیز و برازنده می پوشد
به هوای کسی-به آرزوی کسی-به سودای کسی

پشت پا پزان-آیین و رسم پختن آش پشت پا. آش پشت پا

آش آلو کردن-خجالت‌زده کردن-کنفت کردن-سکه‌ی یک پول کردن
زبون-حقیر-توسری خور

خر پشته-پشته ی بزرگ سقف شکم داری که روی ایوان و راه پله می سازند

چشم به دهان کسی دوختن-مطیع محض کسی بودن

روی سر گذاشتن و حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را در حق کسی نشان دادن
جِر خوردگی-بریدگی-پارگی

چماق دار-زور گو-کسی که با زور مقصود خود را به دیگری تحمیل کند

خوش جنس-خوش باطن-سلیم النفس

پا شدن-از جا برخاستن
استخوان لای زخم گذاشتن-بلاتکلیف گذاشتن-کاری را کش دادن

پا پیچ کسی شدن-با کسی در آویختن-به کسی سماجت کردن

خوش شانس-خوش اقبال-خوش طالع

پِخ کردن-با گفتن پِخ کسی را ترساندن

خدا وکیلی-صادقانه-راست و درست
بار سرکه- ترش ابرو

بد ذات-بد نهاد-بد گوهر-بد جنس-خبیث

دلبخواهی-دلبخواه

درازکش کردن-رو در روی زمین دراز کشیدن
 

جامهر-کیسه ای که مهر نماز را در آن می گذارند.

آفتاب خوردن-سختی کشیدن

از صرافت چیزی افتادن-از انجام کاری منصرف شدن

دم بازی-چاپلوسی-تملق

تفنگ انداختن-تیراندازی با تفنگ

دسته راه انداختن-دسته و جمعیت ترتیب دادن

آلت دست کسی شدن-مورد سوء استفاده قرار گرفتن

دو به هم زنی-دو به هم اندازی
خر کسی را نعل کردن-رشوه دادن-سبیل کسی را چرب کردن-راضی کردن
آهو چشم-معشوق-شاهد

پیل پیلی رفتن- پیلی پیلی خوردن

پشت چشم آمدن-ناز و افاده کردن- ابرو نازک کردن

دست و پا-توانایی-عُرضه

آکِله-جذام-زن سلیطه

باز شدن نیش کسی-تبسم کردن از روی خوشحالی و خوشوقتی

دور اندیشی-پایان نگری-عاقبت اندیشی

تپه ماهور-زمین ناهموار

به خشت افتادن-متولد شدن-به دنیا آمدن

 
تو آستین بودن-حاضر و آماده بودن-آماده داشتن

از تو به‌خیر و از ما به‌سلامت-ما را از این پس با یکدیگر کاری نیست

چانه لغی-راز داری نکردن

با حال-آدم سرحال و خوش-چیز یا جای دلپذیر

دبه کردن-دبه در آوردن

راه آهن-دو خط آهن موازی که قطار بر آن حرکت می کند

بردن سر کسی-با سر و صدا کسی را گیج و خسته کردن

دم کوتوله-کوتاه قامت-چیز کوچک

آفتاب چریدن(بی‌کار بودن، چیزی برای خوردن نداشتن)

 

خرج شدن-مصرف شدن-به کار رفتن

دال به دال-پشت سر هم

خاک به دهنم-زبانم لال

خوب-کافی-بسیار

رنگ و رو رفته-کهنه-فرسوده-کارکرده

جملگی-تمامن-سراسر

دختر سعدی-دختری که بیش تر در بیرون از خانه و کم تر در خانه است

چُرتی-اهل چرت زدن-ضعیف-مردنی

تَشَر-پرخاش-عتاب-سرزنش آمیخته با فریاد
خیس گذاشتن-در آب ریختن آرد برای تهیه ی خمیر

جِر-اوقات تلخی-لج

با اشتها-متمایل به غذا

چوب رخت-چوبی افقی که جامه را بر آن می آویزند

پُرتابل-قابل حمل
دست چین-گزیده-منتخب

 

روی شکم سیری-بدون تعهد-از سر بی خیالی

آزگار(زمان دراز)

دماغ چاقی-احوال پرسی

دانه ی درشت برچیدن-به دستمزد کم قانع نبودن

چتوَل-یک چهارم

انگشت بلند کردن-اجازه‌ی سخن خواستن

 

بند تنبانی-سست و رکیک-مزخرف و بی ارزش

حرف مفت-سخن بی هوده و پوچ

زیپو-بی رنگ و رو-بی رمق-رقیق و بی مزه

پا اندازی-واسطه ی اعمال نامشروع شدن-جاکشی

خدا وکیلی-صادقانه-راست و درست

چَرچَر-اسباب عیش و عشرت

از حد (توانایی) خود تجاوز کردن

زیر و رو کردن-همه جا را به دنبال چیزی گشتن-به هم ریختن
آدم نچسب-کسی که جاذبه‌ای ندارد و علاقه دیگران را جلب نمی‌کند

 

به یک تیر دو نشان زدن-با یک اقدام دو کار انجام دادن-با یک کار دو نتیجه گرفتن

دو لبه-دارای لب کلفت
جا-رختخواب-بستر

راست رفتن-مستقیم رفتن-بدون دردسر رفتن

چشم و ابرو-زیبایی چهره

ریش دادن و ریش گرفتن-ضمانت کردن-متعهد شدن

داشم-اصطلاح داش مشدی ها به معنی برادرم

خبرکش-سخن چین

زحمت کش-کارگر-پیشه ور

دراز به دراز-تعبیری برای کسی که مدتی دراز خوابیده است

آسمان به ابرو پوشیدن(پنهان ساختن امر آشکار)

 
بالا غیرتا-از راه جوانمردی و گذشت

تنگ گذاشتن-زیر فشار قرار دادن

تازه وارد-کسی که تازه وارد شده است

بد کاره-زن ولگرد و عصمت فروش
بند را آب دادن-فرصتی را از دست دادن-خود را لو دادن-رسوایی به بار آوردن

الدرم بلدرم کردن(بد و بیراه گفتن، ناسزا گفتن)

راه انداختن-به حرکت انداختن-به کار کردن واداشتن

زانو-قطعه ی استوانه ای با زاویه های گوناگون برای تغییر مسیر لوله یا گرفتن انشعاب

زیر جامه-زیر شلواری

آلاپلنگی-مثل پوست پلنگ-گل باقالی

چرخ کار-کسی که با چرخ خیاطی کار و زندگی می کند

آش همان آش و کاسه همان کاسه(چیزی تغییر نکرده)

آشوب شدن دل(دچار تهوع شدن)

خاطر کسی را خواستن-کسی را دوست داشتن

دل پیچه-دل درد-فشار آمدن به معده و روده بر اثر بیماری های گوارشی

دلخور شدن-گله مند شدن-ناراضی شدن
دَم ِ پَر کسی رفتن-نزدیک کسی رفتن-به کسی پناه بردن

از چشم افتادن(مورد بی مهری قرار گرفتن ، بی‌اعتبار شدن)

تریاکی ِ چیزی بودن-سخت به چیزی معتاد بودن

آفتاب گرفتن-زیر آفتاب خوابیدن

زمین گیر-کسی که به سبب بیماری یا پیری نتواند از جای خود برخیزد

دست ِ بالا گرفتن-حدکثر را فرض کردن

چوب لای چرخ گذاشتن-سنگ پیش پا انداختن-ایجاد مانع کردن

پا روی دم کسی گذاشتن-کسی را آزردن و به کینه جویی برانگیختن

تاب برداشتن-خم شدن-شکم دادن-لوچ شدن چشم

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)

این به آن در-چیزی که عوض دارد گله ندارد-در مقام انجام عمل متقابل می‌گویند

زیر آرنجی-بالشی که هنگام دراز کشیدن زیر دست و آرنج می گذارند
اُزبَک(بی‌ریخت، ژولیده، ازخودراضی)

آروغ بی‌جا زدن-نابه‌جا سخن‌گفتن-نسنجیده کاری کردن
به دل آوردن-در خاطر نگاه داشتن-از یاد نیردن
خراب کردن-زرد کردن-آلودن لباس-نظم کار چیزی را به هم زدن

زیر آبی-زیرآبکی

تقه زدن-کوبیدن چیزی با ضربات پیاپی چکش و مانند آن

 

آفتابه برداشتن-دست به آب رساندن-پابرهنه وسط حرف کسی دویدن

پا انداختن-واسطه گری کردن-کارچاق کردن به ویژه در امور غیر اخلاقی

از جیب خوردن-در آمد نداشتن-از بس‌انداز خرج کردن

آب بردار-دوپهلو-کنایه‌آمیز

زخمه-ضربه ای که برای نواختن به تار می زنند.

آش پشت پا-آشی که در روز سوم پس از رفتن مسافر بپزند و به فقرا بدهند

دسته جمعی-باهم-گروهی
تیغ زن-کلاه بردار-گوش بر

باربند-جای نهادن و بستن بار
دردسر دادن-ایجاد مزاحمت کردن-با پر حرفی وقت کسی را گرفتن
برداشت کردن-فهمیدن-گرفتن پول از حساب-درو کردن محصول کشاورزی

دانش جو-دانش پژوه-آن که در دانشگاه درس می خواند

باز نشسته ک-سی که بدلیل پیری و یا علل دیگر از کار کردن دست کشیده است و حقوقی دریافت می کند

جَر-پیچ و خم راه

تکه گرفتن برای کسی-کاری برای کسی فراهم کردن

به حساب-مثلا-یعنی

حاجی حاجی مکه-دیر به دیر به دیدار کسی رفتن
پیه سوز- پی سوز

آمدکار-شگون-فال نیک-خجستگی

آسمان به ابرو پوشیدن(پنهان ساختن امر آشکار)

آهن کهنه به حلوا دادن(معامله‌ی پرسود کردن)

ریزه کردن-خرد خرد کردن-قطعه قطعه کردن

درق درق-صدای خوردن دو چیز سخت به هم

چشمم روشن-از تو انتظار نداشتم

آسمان با زمین دوختن-داشتن کمال مهارت در تیراندازی

تکه ی کسی بودن-مناسب کسی بودن
راه افتادن-آغاز راه رفتن کودک-آغاز به کار کردن-روشن شدن دستگاه-رونق یافتن کسب و کار

 

از خوشحالی در پوست نگنجیدن-از شادی سر از پا نشناختن

به مشروطه ی خود رسیدن-به هدف خود دست یافتن

 
حیف و میل کردن-زیاده روی در مصرف و خرج کردن

زود باش !-شتاب کن! عجله کن!

 

 

دوا شور-شستن فرش با نوعی دوای جلا دهنده

رو به راه شدن-آماده و مهیا شدن

ذِله کردن-ذله آوردن

پاشنه کوتاه-کفشی که پاشنه ی کوتاه دارد

پاگیر کسی شدن-ناخواسته رنجی به کسی رسیدن

به خود پیچیدن-ناخوش شدن-عتاب کردن

چزاندن-ضعیفی را آزار دادن

چپ اندر قیچی-نامنظم و نامرتب-بی نظم و قاعده

از پشه گوشت کبابی خواستن-خواهش یا انتظاری نابه‌جا و نشدنی داشتن

تردستی-مهارت-شعبده بازی

چس مال کردن-لباس یا ظزفی را سرسری و با بی دقتی شستن
آب نخوردن چشم(امید نداشتن)
اما-اشکال‌تراشی-ایجاد شبهه
تازه وارد-کسی که تازه وارد شده است

دم گاو به دست آوردن-قدرت و موقعیتی به دست آوردن-وسیله ای برای معاش به دست آوردن
این جور که بویش می‌آید-چنان که از ظواهر امر پیدا است-از فرار معلوم

چشم بلبلی-دارای چشم گرد-نوعی لوبیا

آبِ خشک-آب بسته
حشری-شهوت ران-پر شهوت

تغ و لغ-چیزی که نظم خود را از دست داده است-سست

از زبان کسی مو در آمدن(کنایه از فرط تکرار و بی‌نتیجه بودن سخنی است)

بازار مکاره-بازار موقت

از نافِ جایی آمدن(کاری را به‌خوبی اهل جایی انجام دادن)

جفنگ گفتن-یاوه گفتن-هرزه درایی

خیر مقدم-خوش آمد

جوخه ی آتش-جوخه ای که مامور تیراندازی است

از آب درآمدن-نتیجه دادن-تربیت شدن-روشن شدن حقیقت
خشتک پاره کردن-قیامت به پا کردن-داد و بی داد کردن-رسوا کردن-شدت عمل نشان دادن

دمیدن توی لوله ی شیپور-خوابیدن و خرناس کشیدن

بد حرف-کسی که پیوسته حرف های زشت می زند

چریدن-راه افتادن کار و کاسبی

خدا برکت-خدا بیش ترش کند

دختر بچه-دختر کم سن و سال

 

آه از نهاد کسی برآمدن-نهایت تاسف به کسی دست دادن

بغض کردن-متاثر و غمگین شدن و به خود فرو رفتن

تکه ی کسی بودن-مناسب کسی بودن
دل کسی تو ریختن-دچار دلهره ی ناگهانی شدن-وحشت کردن

پیله کردن دندان-ورم کردن لثه

ژست-طرز حرکت و رفتار شخص

از زبان افتادن(لال شدن)

بای بسم الله-اول کاری-آغاز چیزی

چله نشستن-بیرون نیامدن از خانه-خانه نشین شدن

آشی بودن زندگی(نامساعد بودن حال و احوال)
از ترس مار توی دهان اژدها رفتن-از باران به ناودان پناه آوردن

خودداری-امتناع-خویشتن داری-شکیبایی

دُوال بازی کردن-حقه بازی کزدن-فریب به کار بردن

برخورد کردن-تصادف کردن-دیدارکردن

ریش و گیس بافتن-با هم مشورت کردن-عقل ها را روی هم ریختن

چغل خور-سخن چین

پیه آوردن-چاق شدن

آبگوشتی-بی‌ارزش-پیش پا افتاده

ادا اصول-ادا اطوار

حق دادن-تایید کردن

زبان مو درآوردن-بسیار گفتن و نتیجه نگرفتن
ته دل کسی مالش رفتن-احساس ضعف یا ترس کردن-حالتی شبیه به گرسنگی داشتن
زدن به قدش-دست دادن به شیوه جاهلی که با صدا همراه است و هنگام رسیدن به توافق در انجام کاری گویند
درجه-تب سنج-مرتبه ی نظامی

ته و توی چیزی را بالا آوردن-به اصل چیزی پی بردن-چیزی را تمام کردن
خیسیده-چیزی که آب در آن نفوذ کرده است

پوست از سر کسی کندن-کسی را سخت آزار و گوشمالی دادن-کشتن

روگیری-چهره پوشاندن از نامحرم-شرم و حیا

خشکه پلو-کته

آشیخ روباه(آب‌زیرکاه، مکار)

از پا ننشستن-سماجت ورزیدن-از کوشش دست نکشیدن
جوان مرگ شدن-در جوانی مردن

حمله ور شدن-یورش بردن

آلنگ دولنگ(چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند)

درز-شکاف-محل اتصال یا دوخت

رو-وقاحت-دل و جرات-پوشش
زبان به دهان کسی گذاشتن-به کسی حرف یاد دادن-حرف توی دهان کسی گذاشتن

چُسَکی-کم دوام و سرهم بندی شده

پَخت-لوازم مورد نیاز زندگی

خاله وارفته-آدم شل و ول و شلخته

جلف-سبک-کسی که حرکات سبک دارد

پاشنه ی کسی را کشیدن-با فریب کسی را به کاری برانگیختن

آستین از چشم برداشتن-آشکارا گریستن

حال و حوصله-نگا. حال و احوال

به هدر دادن-تلف کردن-تباه کردن-از دست دادن

بابت-مورد-زمینه-موضوع
زمین گیر-کسی که به سبب بیماری یا پیری نتواند از جای خود برخیزد
رو دادن-گستاخ کردن-جسارت دادن
 

از این رو به آن رو شدن(یکسره دگرگون شدن، به‌کلی تغییر کردن)

بچه ننه-بچه ی لوس و نازک نارنجی

جک و جانور-جانوران موذی مانند عقرب و رطیل و کرم و مانند آن ها

به دل خود صابون مالیدن-به خود وعده ی خوش دادن

 

خشک زدن-مات و مبهوت ماندن
درازکش کردن-رو در روی زمین دراز کشیدن

خوش سلیقه-خوش ذوق-نیکو طبع

حیا را خوردن و آبرو را قی کردن-بسیار بی حیا و گستاخ بودن

بای بسم الله-اول کاری-آغاز چیزی

جور در آمدن-نگا. جور آمدن

دردسر دادن-ایجاد مزاحمت کردن-با پر حرفی وقت کسی را گرفتن

این تو بمیری از آن تو بمیری‌ها نیست(از این گرفتاری به‌سادگی دفعات پیش رها نمی‌توان شد)

دست پاک-درستکار
چس و فس-اسباب خرده ریزه ی ناقابل-خرت و پرت
آب تاختن(پیشاب کردن)
خاور شناس-دانا به فرهنگ شرق

بزن و بکوب-ساز و آواز و رقص-مجلس بزم

بن بست-کوچه ای که راه در رو نداشته باشد-مشکلی که راه حل نداشته باشد

آب از لب و لوچه‌ی کسی سرازیر شدن-تمایل شدید داشتن-به طمع افتادن

خورد رفتن-از بین رفتن قسمت اضافی در خیاطی-جذب شدن و حل شدن در چیزی

این پا آن پا کردن-دودل بودن-وقت تلف کردن

اسرار مگو(حرف‌های ناگفتنی)

در کوزه گذاشتن و آبش را خوردن-بی ارزش و بی اعتبار دانستن

 

چله داری کردن-مراسم عزای چهلم کسی را به پا داشتن

جیغ زدن-فریاد کشیدن-داد زدن

از دولت سر-به لطف کسی-از برکت وجود کسی

بازیگر-هنرپیشه ی سینما و تئاتر

رنگ انداختن-رنگ دلخواه را پیدا کردن

حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را کردن

 

بازی در آوردن-بهانه آوردن-دبه در آوردن

از بیخ(یکسره، به‌کلی، کاملن)

 

 

ریم رام-رام رام-اسم صوت برای بیان آوای ساز و نوای موسیقی

چندش شدن-حالت چندش دست دادن

خانه آباد-عبارتی برای تحسین است

خشت به قالب زدن-نگا. خشت انداختن

چوب-واحد پول در معاملات بازاری برابر با هزار تومان
آب در جگر داشتن-توانایی مالی داشتن

تیر مالی-لاغر-باریک-ضعیف-دختر بلند بالا

 

آب اندام-زیبا تن و خوش‌رو

حالا حالاها-مدت دراز

پول پول شدن-شکسته شدن ظرف چینی به تکه های کوچک

بال در آوردن-به سرعت رفتن-بسیار خوشحال شدن

با معرفت-لوطی و جوانمرد-دارای قوه ی تشخیص خوب از بد

آفتاب خوردن-سختی کشیدن

اختر- گذری-دیدار کوتاه-سرپایی

 

از پیش بردن-با موفقیت انجام دادن
برگشتن ورق-دگرگون شدن اوضاع-تغییر کردن حال و احوال
از خنده روده بر شدن-از شدت خنده بی‌حال شدن

پیشانی-بخت و اقبال-طالع
 

جیره ی کسی را روی یخ نوشتن و جلو آفتاب گذاشتن-با کسی دشمنی کردن

تُک زبانی حرف زدن-لکنت داشتن-گرفتگی زبان داشتن

 
پر کردن کسی-کسی را تحریک کردن

 
خروس بی محل-وقت نشناس-کسی که بی جا سخن می گوید یا بی موقع کاری می کند

دنبال کسی گذاشتن-در پی کسی دویدن-کسی را تعقیب کردن

 

خدا خدا کردن-بسیار آرزومند چیزی یا کسی بودن و آن را از خدا خواستن-پناه به خدا بردن

خاطر جمع بودن-مطمئن بودن-یقین داشتن

رگ ترکی-تعصب نژادی

خنزرپنزری-کسی که چیزهای خرده ریزه و کم بها می فروشد

بند کردن-محکم کردن

جیغ کشیدن-نگا. جیغ زدن

از زبان کسی مو در آمدن(کنایه از فرط تکرار و بی‌نتیجه بودن سخنی است)