کامل ترین مجموعه فرهنگ لغت خودمونی قسمت بیست و دو

چرب زبان-خوش سخن-چاپلوس

پای کسی لب گور بودن-به آخر عمر رسیدن-بسیار پیر شدن

بی فکر-لاابالی-بی قید

دستک دمبک درآوردن-پاپوش دوختن-اشکال تراشی کردن

در هم-به هم آمیخته-سوا نکرده

باد به غبغب انداختن-تکبر کردن-خودخواهی نشان دادن

زاغ گرفتن-مسخره کردن-شیشکی بستن

 

دست برداشتن-صرف نظر کردن-چشم پوشی کردن-به حال خود رها کردن

 

تره بار-میوه ها و سبزی ها
خوش خوشان-اندک اندک-به تدریج-کم کم

خصوصی-مقابل عمومی

دررفتگی-حالت در رفته-از بند بیرون آمدن استخوان

دم و دستگاه چیدن-اسباب و آلات چیدن

 

بی همه کس-بی پدر و مادر

چسبیدن خِر کسی-گریبان کسی را گرفتن و به اصرار چیزی خواستن

جَستن چشم-پریدن پلک چشم

چشم چرانی-هرزه نگاهی-به رن و دختر مردم نگاه کردن

حسرت به دل-آن که دیری است آرزوی چیزی را دارد

توی هم رفتن سگرمه-گره بر ابرو زدن بر اثر خشم

آقادایی را جنباندن-حرکتی به خود دادن

بلا نسبت-دور از جانب شما

پِت پِت-بالا و پایین رفتن شعله ی چراغ

افسرده‌بیان(بی‌هوده و بی‌مزه‌گو)

جفت کردن صدا با ساز-هماهنگ کردن صدای ساز توسط کوک

تنبل خان-تن پرور

 

پایین دست-طرف پایین

چار میخ کشیدن-سخت اذیت و آزار کردن
پنجول زدن-با ناخن های دست روی تن کسی را خراش دادن

دست پاچگی-شتاب زدگی-اضطراب

دق دلی-دق دل
رفتن و کشک خود را ساییدن-پی کار خود رفتن و فکری به حال خود کردن

تره بار-میوه ها و سبزی ها
بار آوردن-تربیت کردن-ایجاد کردن-تولید کردن-نتیجه دادن-سبب شدن

دست نماز-وضو

زدن به کوچه ی علی چپ-خود را به آن راه زدن-خود را به نادانی

چینی بند-چینی بند زن

تو حرف کسی دویدن-حرف میان حرف آوردن-حرف کسی را قطع کردن

زورکی-از روی بی میلی-تصنعی
پُر توپ-خشمگین

آن روی کسی بالا آمدن(خشمگین شدن)

اجاق کسی کور بودن-نازا بودن-بی فرزند بودن

زوراب زدن-برای استفراغ زور زدن ولی چیزی بالا نیاوردن

 

اهل حال(دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی)

پلاسیدن-پژمرده شدن-از دست رفتن تازگی و شادابی

خانه خرابی-بدبختی-زیان بسیار

جیغ زدن-فریاد کشیدن-داد زدن

تو خیک کسی فرو رفتن-کلاه سر کسی گذاشتن-به کسی قالب کردن

 

در تاریکی رقصیدن-در غیبت کسی رجز خواندن و ادعای بی خود کردن

خنده ی نخودی-خنده ی لوس و بی مزه
از خر شیطان پایین آمدن-از لجاجت دست برداشتن-از تصمیم نادرستی منصرف شدن

تند نویس-کسی که سریع می نویسد

آجیل مشکل‌گشا-آجیلی که برای گشایش کار می‌خرند و بین مردم متدین پخش می‌کنند

ابرو آمدن-عشوه ریختن-غمزه کردن
دالی دالی کردن-خود را مرتب پنهان کردن و سپس نشان دادن

در لاک خود فرو رفتن-کاری به کار دیگران نداشتن

بد جنس-بد ذات-بد نهاد-فرومایه

 

 

دخیل بودن-خواهش و التماس کردن از کسی برای انجام ندادن کاری

جنس-کالا-کالای قاچاق-مواد مخدر مانند هرویین-تریاک و مانند آن ها

تخم مرغ عسلی-تخم مرغی که در آب گرم نیم پز شده است

بیخ ریش کسی بستن-به زور دادن-تحمیل کردن

چین چینی-پر چین

آواز خر در چمن(آواز ناخوش و گوش‌خراش)

پشت کاری را گرفتن-دنبال کردن کاری به قصد به پایان بردن آن

از هفت خوان رستم گذشتن(موانع و مشکلات متعددی را پشت سر گذاشتن)

چول-بیابان

چِل-خل و دیوانه

دهل کسی را زدن-کسی را از کار برکنار کردن

دلبخواه-به اختیار-بدون رعایت رسم و قانون

جِر خوردن-پاره شدن

داوطلب-خواستار-نامزد
رج بستن-به ردیف کردن-دسته کردن
بر ِ آفتاب-رو به آفتاب-آفتاب رو

پیر کسی در آمدن-سخت اذیت شدن- پدر کسی در آمدن

 

آبستن فرزندکش-دنیا-روزگار

خوشی زیر دل کسی زدن-به بخت خود پشت کردن-موقعیت خوب را با ندانم کاری از دست دادن
جمع کردن-گرد آوردن
چشم انتظار-منتظر-چشم به راه

در تاریکی رقصیدن-در غیبت کسی رجز خواندن و ادعای بی خود کردن

با کسی سرشاخ شدن-با کسی در آفتادن

آب از سر گذشتن(کار از چاره و تدبیر گذشتن)

جای کلاه سر آوردن-آن قدر ضعیف کش بودن که که اگر از او کلاه کسی را بخواهند سر او را به درگاه برد
ذِله آمدن-به ستوه آمدن-خسته و عاجز شدن

چشم وزغ-نگا. چشم ورقلمبیده

بند زدن-به یکدیگر وصل کردن-به هم چسباندن

جامه شور-رختشوی

تریاکی ِ چیزی بودن-سخت به چیزی معتاد بودن

پیاله زدن-می نوشیدن

در آوردن پول-برای به دست آوردن پول و درآمد کوشیدن

تره خورد نکردن برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن

آتشی شدن-از کوره در رفتن

پای کسی را از جایی بریدن-آمد و رفت کسی را از جایی قطع کردن

از کسی رودست خوردن(از کسی فریب خوردن)

افتادن تشت کسی از بام-رسوا شدن-باز شدن مشت کسی

 

از بی‌کفنی زنده بودن(بی‌نهایت فقیر و نیازمند بودن)

تکه-پاره ای از چیزی-زن زیبا و خوشگل-لقمه

برده خورده-ملاحظه-پروا

پشت هم انداز-حقه باز-حیله گر

تق و توق-سر و صدای کار یا حرکت

 

چادر شب-پارچه ای که رختخواب را در آن می پیچند

درز را آب دادن-از راه به در شدن

جا گذاشتن-چیزی را در جایی فراموش کردن-چیزی را سر جای خود قرار دادن

پشت سر کسی ایستادن-از کسی پشتیبانی کردن

بز رو-راه باریک و پرپیچ و خم در کوه و جنگل

دو لا شدن-خم شدن-تعظیم کردن

جا دکمه-سوراخی که دکمه ی لباس در آن جا می گیرد

در آمدن گند کاری-برملا شدن افتضاح پنهان شده

چاشنی کردن-چیزی را با چرب زبانی به کسی قالب کردن

دهان کسی چاک و بست نداشتن-ناتوان بودن در رازداری

زیر سر داشتن-آماده شدن

 

 

خیط کشیدن-خط کشیدن

دیوان بلخ-جای بی انصافی و ستم رانی

حیوون-نگا. حیوان

چرب و نرم-غذای پر روغن و خوشمزه-سخن دلنشین-آدم متملق

چشم به هم زدن-زمان بسیار کوتاه-یک آن

خاطر جمع-مطمئن

پشم علیشاه-درویش بی قدر

 
پشت رو-وارونه

چُلمن-پخمه-کسی که زود گول می خورد
تاب خوردن-بازی کردن با تاب-پیچ و خم برداشتن

 

خدا به رد-در پناه خدا

خلا-مستراح

حق به جانب-دارای ظاهر مظلومانه و دروغین

تی تیش مامان-ی بزک کرده-تر و تمیز-شسته و رفته-عزیز دردانه

زیر اخیه گذاشتن-کسی را به کاری که سودش به دیگری می رسد گماشتن-زیر فشار گذاشتن

خواب به سر شدن-نگا. خواب به خواب شدن

رویخی-فرنی-نوعی دسر که از نشاسته و شکر درست می کنند

پشکل داخل مویز-بی سر و پایی در میان اشخاص دارای عنوان

چله اش افتادن-آبستن نشدن زن

زُل-خیره

زبان گرفتن-لکنت زبان-از حالات و گفتار مرده یاد کردن و دیگران را گریاندن
باد بُروت-خودخواهی-غرور-تکبر

خرج در رفته-خالص-ارزش پس از کسر مخارج لازم

دِردو-سر زبان دار-ناقلا و زرنگ

دلچرکی-ناخوشایندی-اکراه

درینگ-صدای خوردن مضراب یا ناخن با ساز

حرص خوردن-عصبانی شدن

دزدیدن قد-خود را برای دیده نشدن خم کردن

دست و پا-توانایی-عُرضه
به آب چسیدن-از بین رفتن-نابود شدن-نتیجه نگرفتن

خواه و ناخواه-از روی میل یا اجبار

حال آوردن-به هوش آوردن-از ناراحتی بیرون آوردن-کتک زدن

جای پا-اثر-نشانه-رد

انگشت به دندان گزیدن(متحیر شدن، حسرت خوردن)

پرت گفتن-حرف بی معنی زدن

زن ِ سفری-زن فاسد و بی عفت

 

 
دُوال پا-آدم سمج

تنه ی کسی به تن آدم خوردن-عادت و خوی کسی را پذیرفتن

جارو کردن زیر پای کسی را-موجب اخراج کسی از کاری یا جایی شدن

 
زندگی-مال-وسایل کار و خانه
چیز خور-مسموم شده
ادب‌خانه-مستراح-طهارت‌خانه

 

رفوزه-رد شده در امتحان-مردود
خروجی-جای بیرون رفتن-مالیاتی که هنگام خارج شدن از کشور به دولت می پردازند

حکیم باشی را دراز کردن-مجازات کردن بی گناه

راه راه-دارای خطوط موازی

خرپا کوب-کسی که کارش ساختن خرپا است

پر ادعا-متکبر-از خود راضی-قمپز در کن

به سر دویدن- با سر رفتن

داغ به دل کسی گذاشتن-کسی را عزادار کردن

آفتابه‌دزد(دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند)

ترور کردن-کشتن به دلیل سیاسی

چاک پشت-اسبی که در کمر خود فرورفتگی دارد و شانه و کفلش برآمده است

زانو انداختن شلوار-کش آمدن پارچه ی شلوار در قسمت زانو

از خوشحالی در پوست نگنجیدن(از شادی سر از پا نشناختن)
چشم و گوش کسی را باز کردن-کسی را با مسایل اجتماعی آشنا کردن

زیر گوشی در کردن-زیر سبیل در کردن

 

داریه-حلقه ای چوبی که روی آن پوست کشیده و رامشگران به همراه دیگر سازها می نوازند

خنزرپنزری-کسی که چیزهای خرده ریزه و کم بها می فروشد

جگر-عزیز-عزیز دلم
چراغ باران-چراغانی

بنجل-جنس بدرد نخور-آدم بیکاره و بی مصرف

تازه نفس-دارای نیروی مصرف نشده

چشم زخم میرزا مهدی خانی-شکست بزرگ

خاک برداری-بردن خاک های اضافی برای آماده کردن زمین ساختمان

دو پهلو-دارای ابهام-کنایه دار
خیت کردن-شرمنده کردن-کنفت کردن-بور کردن
پا-حریف

این خط و این نشان(عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری، نگویی که نگفتم.)

تو سری زدن-تحمیل عقیده با دشنام و اهانت

به غوره مویز شدن-آموزش ندیده و بی تجربه ادعا داشتن

دفتر روزنامه-دفتری که در آن ریز همه ی داد و ستدهای روزانه را ثبت می کنند

حساب کسی با کرام الکاتبین بودن-گرفتار وضعی شدن که فقط خدا می تواند آدم را نجات دهد

چرند-حرف پوچ و بی معنی

روی دست کسی بلند شدن-کاری را به تر از کسی انجام دادن

چماق-چوبدست-گرز

رد گم کردن-اثر چیزی یا کاری را از میان بردن-گمراه ساختن-نظر کسی را از چیزی منحرف کردن

خواستگار-کسی که به پسندیدن و گُزیدن دختر یا زنی می فرستند

به دل گرفتن-رنجیده خاطر شدن

از کسی خوردن-توانایی مقابله با کسی را نداشتن

خرچنگ قورباغه-کج و معوج-درهم و برهم

جاپایی برای خود باز کردن-خود را به جایی بند کردن

تمام و کمال-کامل-به تمامی
بالای چشمت ابروست- به کسی نگفتن که بالای چشمت ابروست

پی جوری کردن-پی جویی کردن-دنبال نمودن

چنگول چنگولی-مجعد-حلقه حلقه-پر چین و شکن

جیر جیر-سر و صدا-فریاد بی هوده-آواز گنجشک و برخی حشرات

اشکال‌تراشی(ایرادگیری، گره در کار اندازی)

اختر شمردن-شب‌بیداری

درو کردن-پشت سر هم با گلوله زدن و انداختن
خانه گرفتن-نگا. خانه بستن-اجاره کردن خانه
آش پشت پا-آشی که در روز سوم پس از رفتن مسافر بپزند و به فقرا بدهند

 

زدن بر طبل بیعاری-خود را به بی دردی زدن

خاطر داشتن-به یاد داشتن

ریگ تو کفش داشتن-خرده شیشه داشتن-رو راست نبودن-با شیله پیله بودن

بد و بیراه-ناسزا-حرف زشت-گفته ی رکیک-متلک

زین و یراق کردن-برای کاری آماده شدن-رفتن به جایی
حق آب و گل داشتن-دارای امتیاز و اعتبار بودن

آلکلی-معتاد به الکل

چاله سیلابی-نگا. چاله خر کشی

دلمه-لخته-منعقد-سفت شده
 

خش و خش-نگا. خش خش

از سکه افتادن(ار رونق افتادن، از دست دادن زیبایی)

 

دوز و کلک-توطئه-مقدمات طرح کاری نامشروع
از هول هلیم توی دیگ افتادن(از حرص و طمع زیاد به جای سود زیان دیدن)

 

 
جفت کردن صدا با ساز-هماهنگ کردن صدای ساز توسط کوک

اُق گرفتن-حالت تهوع پیدا کردن

 

 
تریاک خوردن-خود را با تریاک مسموم کردن

بکُش بکُش-دعوا و مرافعه جمعی تا حد کشتن

خانه به دوشی-بی خانمانی-آوارگی
آب بردار(دوپهلو، کنایه‌آمیز)
زیر چیزی زدن-حاشا کردن-انکار کردن

چله گرفتن-نگا. چله داری کردن

 

دست و پا چلفتی-بی عرضه-نالایق-بی دست و پا

چوبه ی دار-تیری که محکوم به مرگ را از آن می آویزند

زیختن آب پاک روی دست کسی-یکسره نومید کردن کسی

آب و رنگ(طراوت و شادابی)

دق کردن-از غصه مردن

جهیز-اسباب خانه و زندگی که عروس به خانه ی شوهر می برد

آماده‌باش-حالت آماده بودن برای رویارویی با خطر
آجیل دادن(رشوه دادن، حق و حساب دادن)
فرمان چرخیدن به سمت چپ در آموزش نظامی

 

تر کردن لب-چیزی آشامیدن-به یک اشاره ترتیب کاری را دادن-حرف زدن

پَخت-لوازم مورد نیاز زندگی

 

بار کسی کردن-دشنام دادن-بد و بیراه گفتن- کلفت بار کسی کردن

چشم خوردن-نظر خوردن

جیغ-فریاد-صدای نازک و بلند

افسار کسی را شل کردن-به کسی آزادی کمی دادن

 

خِرخِره-حلق-حلقوم
رشته ها را پنبه کردن-کارهای انجام شده را به باد دادن

راحت کردن-کشتن

پنجه-انگشتان پنجگانه ی دست

آب شدن قند توی دل(لذت بسیار بردن)

چاقالو-چاق-فربه

پاگیر کسی شدن-ناخواسته رنجی به کسی رسیدن

دست به سر و روی کسی کشیدن-کسی را نوازش کردن-کسی را اندکی آرایش کردن

پت پتی-موتور سیکلت

بنا را بر چیزی گذاشتن-قرار را بر چیزی گذاشتن-چیزی را ماخذ گذاشتن
 

بگیر بگیر-بازداشت افراد بسیار-توقیف گروهی
جفتک انداختن-لگد زدن-از انجام کاری خودداری کردن
بی بخار-بی خاصیت-بی عرضه-ناتوان
بد قول-بد عهد-آن که به قول خود وفا نکند

پالان خر دجال-کار پایان ناپذیر

ز ِق ز ِق-گریه ی بریده بریده ی بچه

دده مطبخی-آدم کثیف و بد بو

دختراندر-نادختری-دختری که از شوهر یا زن دیگری باشد

زاییدن گاو کسی-به دردسر بزرگی گرفتار آمدن

چاچول بازی-حقه بازی-هوچی گری-لاف زنی

خواهر و مادر گفتن-دشنام خواهر و مادر به کسی دادن

پیش بودن-جلو بودن-برتری داشتن

پابوسی-زیارت

 

آش دهن‌سوز-هر چیز مطلوب و پسندیده

رشته ها را پنبه کردن-کارهای انجام شده را به باد دادن

راه بلد-راهنما-آن که راه را خوب می شناسد

اوستاکار-استادکار-ماهر و مسلط

خواه و ناخواه-از روی میل یا اجبار

اَتَر زدن-فال بد زدن

بش باد-حقش باشد-هنگامی که کسی به دشمنان دین لعنت بفرستد-شنوندگان این جمله را می گویند.
زیر دین رفتن-قرض دار شدن-مدیون شدن

رفتن و کشک خود را ساییدن-پی کار خود رفتن و فکری به حال خود کردن

خنزرپنزری-کسی که چیزهای خرده ریزه و کم بها می فروشد

 
اوضاع کسی را بی‌ریخت کردن(زندگی کسی را آشفته کردن، کاسه کوزه‌ی کسی را به‌هم ریختن)

جیک-صدا-آواز

خاک برگ-برگ خشک خرد شده
چشم انداختن-نگاه کردن

خشتک نشور-آدم پست و بی ارزش

بلا به سر کسی آوردن-کسی را به زحمت و دردسر انداختن-به کسی آسیب رساندن

پادگان-سربازخانه

آشیخ روباه-آب‌زیرکاه-مکار

 

با کسی تلیت شب جمعه خوردن-با کسی هم منفعت نبودن

ترق و تروق-سر و صدای به هم خوردن دو یا چند چیز

اله و بله-چنین و چنان

چشم بندی-شعبده بازی-تر دستی

آقادایی را جنباندن(حرکتی به خود دادن)

آب از آتش برآوردن-کار محال کردن

بازیگوشی کردن-بازی دوست بودن-سبکی کردن-شوخ بودن