لیست کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی و عامیانه قسمت 387

بزرگداشت-احترام-تکریم

آب و خاک-میهن-دیار

پدر سوخته-بد سرشت-بسیار زرنگ و رند

پاگون-سردوشی

بسم الله-جمله ای که هنگام آغاز به کاری و یا به هنگام تعجب و حیرت می گویند-بفرمائید ! این گوی و این میدان

خودخور-کسی که غم خود را در دل می ریزد و با کسی در میان نمی گذارد

آستین بر چشم گذاشتن-پنهان گریستن

آینه‌ی دق(آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم)

چاچولی-زبان بازی-حقه بازی

خود را خراب کردن-خود را کثیف کردن

 

خیکی-آدم چاق و فربه

 

ارواح بابات-به هنگام سرزنش برای ناکام شدن در کاری گفته می‌شود

ترکیدن بغض- بغض کسی ترکیدن

داشم-اصطلاح داش مشدی ها به معنی برادرم

از پیش بردن(با موفقیت انجام دادن)

خُردمُرد شدن-ریزه ریزه شدن

 

چپ افتادن با کسی-مخالف شدن با کسی-پیله کردن به کسی

چاق شدن-بهبود یافتن-درمان شدن
خدا را بنده نبودن-بی نهایت عصبانی بودن-کفران کردن

انداختن پشت گوش-سهل‌انگاری کردن-دیر انجام دادن-کوتاهی کردن

دیگ بخار-دستگاه تولید بخار

ترکیدن بغض- بغض کسی ترکیدن

تکه پاره کردن-پاره پاره کردن-تکه تکه کردن

روی زمین سفت نشاشیدن-به مقاومتی بر نخوردن

 

خر بی یال و دم-احمق-نادان

خوشا به حال ماهی-خیلی تشنه ام

رفته رفته-کم کم-خرد خرد-یواش یواش

روغن گرفتن از آب-از هر اتفاق خوب یا بدی به سود خود بهره گرفتن
روی هم گذاشتن چشم-بستن چشم-خوابیدن-گذشت کردن-صرف نظر کردن

 

دست ِ بالا گرفتن-حدکثر را فرض کردن

 

پاک-به کلی-یکسره

تقه زدن-کوبیدن چیزی با ضربات پیاپی چکش و مانند آن

زیختن آب پاک روی دست کسی-یکسره نومید کردن کسی

بازار پسند-مورد پسند خریدار و فروشنده-قابل فروش

زیر چیزی زاییدن-از سنگینی کاری از پا درآمدن و کار را به پایان نرساندن

آدم بی‌سر و پا-متضاد آدم درست‌وحسابی
 

روی خون افتادن زن آبستن-بچه انداختن

آوردن(باعث شدن، ایجاد کردن)

در آوردن از خود-دروغ پردازی کردن

بار-آنچه برای پختن در دیگ بریزند-اجاق

زرت کسی قمصور شدن-به وضع بد و خنده داری از پا درآمدن-بیمار شدن-شکست خوردن

چار انگشتی-آدم بی دست و پا-چلفتی

بی رگ-بی غیرت-بی حس

به خانه ی بخت رفتن-شوهر کردن

آدم سر به راه(شخص خوب و نجیب، کسی که مزاحم دیگران نیست)

زنبورک-نوعی تفنگ کوتاه یا توپی کوچک که بر جهاز شتر می گذاشتند

افسار کسی را شل کردن(به کسی آزادی کمی دادن)

ریپ آمدن-فخر فروختن-به دروغ بر خود بالیدن

الف الف کردن(قاچ‌قاچ کردن)

دهن بسته-حیوان

جلا دادن-مفید بودن-شفا دادن-صیقل دادن

خاج پرست-مسیحی-عیسوی-ارمنی-آشوری

تن نما-نازک و نشان دهنده ی تن
به بخت خود پشت پا زدن-فرصت مناسبی را از دست دادن-از خوشبختی مسلمی چشم پوشیدن

بدون معطلی-بی درنگ-فورا

جرات کردن-گستاخی کردن-دلیری کردن

خاکشیر-کنایه از خرد و ریز ریز

تخم دو زرده کردن-کاری بزرگ انجام دادن

آب باریکه-درآمد اندک اما مرتب
دست خوش !-آفرین
جیبی-قابل گنجاندن در جیب-مربوط به جیب

 
دست و پا چلفتی-بی عرضه-نالایق-بی دست و پا
 

دِردو-سر زبان دار-ناقلا و زرنگ

بی بخار بودن-بی عرضه بودن-ناتوان بودن

به جان هم افتادن-با یکدیکر درگیر شدن

دنگ کسی گرفتن-هوس نابه جا کردن برای انجام کاری-تصمیم ناگهانی برای کاری گرفتن

حیوانی-نگا. حیوانکی

آفتابی کردن(پدیدار کردن)

حرم خانه-درون خانه که زنان زندگی می کنند
خواب و خوراک-خورد و خواب

دندان کسی را شمردن-رگ خواب کسی را به دست آوردن-کسی را تحت تاثیر و نفوذ قرار دادن

راپرت-گزارش-خبر
دست بده داشتن-بخشنده بودن

خاکروبه ای-سپور-آشغالی

دستی پس، دستی پیش-سخت تهی دست-بی چیز

رفتگار-رفتنی-مردنی

آب بندی کردن-آرام آرام به کار انداختن دستگاه نو

از دور دستی برآتش داشتن-آشنایی سطحی و ناکافی با چیزی داشتن

خر پول-دارای پول زیاد-تروتمند

چم و خم-آداب و رسوم-فن-ناز و عشوه

چاخان گفتن-دروغ و گرافه گفتن

 

 

زاغ و زوغ-فرزندان خردسال-نق-غر و لند

آسمان تا زمین(تفاوت بسیار)

پِشک-نرمی و پرده های بینی

چیزی را در کوزه گذاشتن و آبش را خوردن-بی ارزش و اعتبار اعلام کردن چیزی

جُربزه-قدرت-توانایی
از شیر مرغ تا جان آمیزاد(از سیر تا پیاز)

دانش جو-دانش پژوه-آن که در دانشگاه درس می خواند

زاق-چشم زاغ چشم

دُم سیخ کردن-دُم سیخ شدن
دست پیش-گدا

 

آب شدن-شرمنده شدن-رفتن آبرو-به فروش رفتن کالا

رخت و پَخت-لباس ها-پوشاک

 
دزد حاضر و بز حاضر-می توان همه چیز را دید و داوری کرد

بار فروش-فروشنده ی میوه و خواربار در میدان

خشک شدن شیر کسی-به کسی که زیاد حرص می خورد و جوش می زند می گویند

انداختنی(جنس نامرغوب)

 

افتادن توی هچل(گرفتار دردسر و ناراحتی شدن)

دستمال به دست بودن-چاپلوس بودن-متملق بودن

جوش خوردن-لحیم شدن-به هم پیوستن-معاشرت کردن با دیگران

برادر اندر-برادر ناتنی-نا برادری

چین و چوروک-چین و شکن
از کسی رودست خوردن-از کسی فریب خوردن

دم زدن-حرف زدن-اعتراض کردن-جیک زدن

پاشنه ی کفش ور کشیدن-آماده ی انجام کاری شدن

چُغُلی-سخن چینی-غیبت-شکایت

جِر گرفتن کسی را-اوقات کسی تلخ شدن

بد دماغ-کسی که زود رنج است و زود قهر می کند

بانی خیر-نیکوکار-کسی که اثر خیر از خود بجا گذاشته است
جراندن-جر دادن-پاره کردن

زیر سری-بالش-متکا

تر دست-ماهر-شعبده باز

دست به چیزی شدن-بی درنگ آن چیز را برداشتن-آماده ی استفاده از آن چیز شدن

بی سر و سامان-مفلس-محتاج-آشفته-درهم ریخته-پریشان

از این گوش گرفتن و از آن گوش در کردن-ظاهرن به حرفی گوش دادن ولی به آن عمل نکردن
از قدیم ندیم‌ها(از گذشته‌های دور)

ترس بر داشتن کسی را-از وارد شدن به کاری بیم داشتن

 

پرت شدن حواس-از موضوع دور افتادن

رفتن توی نخ چیزی یا کسی-چیزی یا کسی را زیر نظر داشتن و پاییدن

چارده معصوم-پیامبر اسلام و دخترش فاطمه و امام علی و یازده امام دیگر شیعیان

اله و بله(چنین و چنان)

جاگیر شدن-در جای خود ثابت شدن-قرار گرفتن

از چاله در آمدن و به چاه افتادن-از باران به ناودان پناه بردن

 

زیر بار رفتن-قانع شدن-تحمل کردن

دست بردن در چیزی-چیزی را تغییر دادن

 

تو گذاشتن-چیزی را مسکوت گذاشتن-از درون دوختن

 

تحت الشعاع قرار دادن-زیر نفوذ و تاثیر قرار دادن
جا ماندن-فراموش شدن

به رخ کشیدن-به چشم آوردن-یادآوری کردن
جان کندن-رنج بسیار بردن-با سختی فراوان کاری را انجام دادن

بیا و برو-دم و دستگاه-قدرت و حشمت

اوستاکار-استادکار-ماهر و مسلط

در آوردن تقلید-ادای کسی را در آوردن-مسخره کردن

جوغ-جوی آب

زیر قول خود ردن-به گفته ی خود عمل نکردن-عهد خود را شکستن

بچاپ بچاپ-اوج سوء استفاده و دزدی

درز کردن-فاش شدن-آشکار شدن

 

تپه تپه-چیزهایی که بی نظم کنار هم انباشته باشند
خیار چنبر-نوعی خیار

برگ زدن-حقه زدن-سر کسی کلاه گذاشتن-تقلب کردن

 

برداشتن کلاه کسی-کسی را گول زدن-فریب دادن

باری از دوش کسی برداشتن-رنج و زحمت کسی را کم کردن

پا دری-فرشی که پای در می اندازند-سنگی که کنار در می گذارند تا باد در را حرکت ندهد

تیر کردن-نشان کردن
جان بر لب نهادن-به کاری خطرناک اقدام کردن-آماده ی مرگ شدن

روگیری-چهره پوشاندن از نامحرم-شرم و حیا
روی دایره ریختن-روی داریه ریختن

رو کشیدن-به کسی برای نزدیکی کردن تکلیف کردن

چروک افتادن-چین افتادن-ناصاف شدن

چته ؟-تو را چه می شود ؟

چشم زخم زدن-چشم زدن-آسیب رساندن

خیره-بی شرم-پر رو

 

آدم کردن کسی(کسی را تربیت کردن، سواد آموختن)
پوست کلفت-سخت جان-مقاوم
حهاز-کشتی بزرگ

 

جگر-عزیز-عزیز دلم
پینه زدن-وصله کردن
چول کردن-شرمنده کردن

حاشیه بندی-گل کاری کردن در باغچه-مرز بندی

خدا کند-ای کاش

بی عرضه-بی لیاقت-بی مصرف
خوش صحبت-شیرین زبان-خوش کلام
به حساب کسی رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن

زار بودن کار کسی-پیچیده و دشوار بودن کار کسی

جاپایی برای خود باز کردن-خود را به جایی بند کردن

چار دستی-قمار چهار نفری

دانه دانه شدن-دانه ها از یکدیگر جدا شدن

رنگ دادن و رنگ گرفتن-رنگ به رنگ شدن

دستم به دامنت-به یاری ات سخت نیاز دارم

از سر دست-کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند

پیش قسط-پرداختِ پیش از آغاز قسط بندی

ترشی انداختن-ترشی درست کردن-بی استفاده گذاشتن و به کسی ندادن چیزی

روگیر کردن-در رودربایستی ناگزیر به انجام کاری کردن-نگا. روبند کردن

آفتاب‌زردی-غروب آفتاب

پیزر به پالان کسی گذاشتن-با دروغ و چاپلوسی کسی را فریفتن-هندوانه زیر بغل کسی گذاشتن

چهار چوب-محدوده-قاب

 

زانو بند-پارچه ی کشی حلقه مانند که برای حفاظت زانو در برابر ضربه یا در رفتگی بزر آن می بندند

تو ذوق زدن-ناخوشایند بودن-بر خلاف میل کسی سخن گفتن

زار زار-گریه ی شدید

تنوره زدن-چرخ زدن و گرد شدن
خر در چمن-آوای ناهنجار-هرج و مرج

چشم دو دو زدن-تکان تکان خوردن چشم

تو نگو من بگو-مشاجره-بحث

چانه گیر-کسی که خمیر را چانه می کند

خوردن حرف-نگا. حرف را خوردن
ته گرفتن-سوختن غذا

پشت نویسی-نوشتن در پشت سند یا حواله برای انتقال آن به دیگری

پَکَر-افسرده-نومید-گیج-بی دل و دماغ-بی حوصله

پا برهنه-بدون کفش

 
رَب و رُب ندانستن-ساده دل بودن-چیزی نفهمیدن

 
خوش خیال-آن که به دل بد راه نمی دهد-بی خیال

 
دستی به سر و صورت کشیدن-خود را مرتب کردن-آرایش کردن

بیخ خِر-بیخ گلو

 

رخت و پَخت-لباس ها-پوشاک

پامال شدن-از بین رفتن

خاصه خرجی کردن-استثتا کذاشتن-تبعیض قایل شدن
دست و رو شسته-بی شرم-وقیح

پر ادعا-متکبر-از خود راضی-قمپز در کن

آسمان تا زمین-تفاوت بسیار
 

 

زدگی-لک یا خرابی در میوه یا پارچه

 

پا زدن-حق را پایمال کردن-زیان رساندن

 
پشت سر کسی ایستادن-از کسی پشتیبانی کردن

بیرونی-مقابل درونی-جایی از خانه که مردان و خدمتگزاران مرد می نشینند

دیر فهم-کند ذهن-کودن

باد به آستین کسی کردن-کسی را به کاری تحریک کردن

جوش زدن دل-نگران و مضطرب بودن-در دلهره به سر بردن

از این دنده به آن دنده غلتیدن(از درد یا فکر و خیال نخوابیدن)

جیب خالی پز عالی-کسی که در عین تهی دستی افاده دارد و خودش را با ظاهرسازی بگیرد

رگ بسمل کسی خاریدن-در معرض خطر و مرگ قرار گرفتن

خدیجه خبرکش-خبر چین و دو به هم زن

 
بیخ ریش کسی بستن-به زور دادن-تحمیل کردن

دستمال ابریشمی-چاپلوسی-تملق
بابا-پدر-شخص-در خطاب به هر کسی : برو بابا

تک و توک-به ندرت-کمی

آفتاب گز کردن-ولگردی کردن

رای دیدن-در داوری بی طرف نبودن و ملاحظه ی یکی از طرفین را کردن

جود بازی درآوردن-ننه من غریبم بازی درآوردن-از امری که ترسناک نیست اظهار وحشت کردن

ته دل کسی مالش رفتن-احساس ضعف یا ترس کردن-حالتی شبیه به گرسنگی داشتن
از نافِ جایی آمدن(کاری را به‌خوبی اهل جایی انجام دادن)

چارده معصوم-پیامبر اسلام و دخترش فاطمه و امام علی و یازده امام دیگر شیعیان

چلچل-خال خالی-ابلق

آمد داشتن-فرخنده و میمون بودن

چمباتمه زدن-نشستن روی دو پا و بغل کردن دو رانو

 
کسی را اذیت و آزار کردن

 

 

انداختنی(جنس نامرغوب)
از چیزی گلی چیدن-از چیزی بهره بردن
دال-خمیده-کج

آستین‌سرخود-هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است

خون دماغ شدن-خون از بینی جاری شدن
آب اندام-زیبا تن و خوش‌رو

 
ازخودراضی(متکبر، خود پسند)

تنابنده-انسان-آدم-ضعیف ترین بنده ی خدا
رودل-سنگینی معده

خط دادن-سرمشق دادن-فکر کسی را هدایت کردن

 

چتر باز-مهمان ناخوانده به وقت غذا
اول چلچلی(تازه به چهل سالگی رسیدن (اول بلوغ و خوشی))

 

برج زهر مار-بسیار خشمگین-بسیار اندوهناک

اردنگ(تیپا، لگدی با نوک پا)

حکیم باشی را دراز کردن-مجازات کردن بی گناه
امان دادن-کسی را پناه دادن-از گناه کسی گذشتن
 

تو تاریکی رقصیدن-بدون آگاهی کاری را کردن-بی موقع کاری را کردن

خیط کردن-نگا. خیت کردن
حَبه را قُبه کردن-کاهی را کوه کردن

خود را سبک کردن-خود را حقیر کردن-دست به کاری پایین تز از شان خود زدن

حشری-شهوت ران-پر شهوت

 

دستک دمبک-بهانه-دستاویز-پاپوش

جانور-کرم شکم و معده

آلا گارسون-اصلاح موی سر زن به سبک موی پسران

 

دست نگاه داشتن-توقف کردن در انجام کار-معطل شدن و منتظر ماندن

دعوا کردن-نزاع کردن-زد و خورد کردن

دست گرفتن کسی-مسخره کردن-به ریشخند گرفتن

پالان آفتاب گذاشتن-کسی را معاف کردن-مرخص کردن

 

چرت کسی را پاره کردن-ناگهان کسی را از خواب بیدار کردن

داغان شدن-از هم پاشیدن-متفرق شدن

چپ رو-تند رو

دردانه ی حسن کبابی-بچه ی لوس

تکه گرفتن برای کسی-کاری برای کسی فراهم کردن

خرت به چند-کی از تو پرسید؟ به حساب آوردن-اعتنا کردن

 

بیرق کسی نخوابیدن-همواره کامروا بودن-پایدار بودن دولت و شکوه

زاغه-جای نگاه داری گاو و گوسفند-حانه ی بسیار محقر-انبار مهمات

رو آوردن-مراجعه کردن-دست به دامن شدن-پناه جستن

تنوری-پخته شده در تنور

زن به مزد-دشنامی است به مردان فاسد

تند تیز-شتابان-خشمناک-ستیزه جو

اشک کسی دم مشکش بودن-سخت زود رنج بودن-زود به گریه افتادن

از سر نو(دوباره)

 

 

تو آستین بودن-حاضر و آماده بودن-آماده داشتن

بالای منبر رفتن-پر گویی کردن

چشم و دل سیر-کسی که به مال و منال دنیا بی اعتنا است

چراغ-پولی که معرکه گیران درخواست می کنند

دوختن چشم-زل زدن-با دقت چیزی را نگاه کردن

دل قرصی دادن-اطمینان خاطر دادن

این دنده آن دنده شدن(این پهلو آن پهلو شدن)

چشم زخم زدن-چشم زدن-آسیب رساندن

چشم پوشیدن از چیزی-صرف نظر کردن از چیزی

آش آلو شدن(خجالت‌زده شدن، سکه‌ی یک‌پول شدن، کنفت شدن)
از غورگی مویز شدن-مقدمات کاری را فرانگرفته ادعای استادی کردن

آفتاب از کدام طرف در آمده؟(چه عجب از این طرف‌ها؟!)

پیش پرده-نمایشی کوتاه پیش از آغاز نمایش اصلی

زانویی-زانو
جان کلام-اصل مطلب
دست چین-گزیده-منتخب

احوال گرفتن(جویای حال شدن)

چل و چو افتادن-شایعه در دهان مردم افتادن

خوش تراش-خوش اندام-خوش قد و بالا

خاتم کاری-نشاندن استخوان در چوب برای نقش و نگار دادن